Homiliarius  doctorum
Sammlung von ursprünglich 244 Homilien und Sermones aus überwiegend patristischen Quellen, die Paulus Diakonus wohl 782–786 im Auftrag Karls des Großen zusammengestellt hat. Die Sammlung erfuhr durch das gesamte Mittelalter hindurch eine weite Verbreitung, wobei Zusammensetzung und Konzeption immer wieder verändert wurden. Das von Beginn an zweiteilig konzipierte Homiliar erstreckt sich über das gesamte Kirchenjahr, Pars hiemalis und Pars aestivalis. Der zweite Teil wurde durch 35 Texte des Commune sanctorum erweitert. Dieser Aufbau wird in den Drucken des 15. Jh. teilweise durch die Einteilung in De tempore und De sanctis erweitert bzw. ersetzt. Die ursprünglich zum Homiliarius gehörenden Textbeigaben fehlen meist.
Vgl. Smetana in The Old English Homily and its Backgrounds. Hrsg. von Paul E. Szarmach, Bernard F. Huppέ. Albany 1978 S. 75–97. — Wiegand, Friedrich: Das Homiliarium Karls des Grossen auf seine ursprüngliche Gestalt hin untersucht. Leipzig 1897 (Studien zur Geschichte der Theologie und Kirche. 1.2.) [16.VII.2012]. — Grégoire, Réginald: Les homéliaires du Moyen Age. Roma 1966 (Rerum Ecclesiasticarum documenta. Series Major: Fontes. 6) S. 71–114.
Ausg. Migne PL 95 Sp. 1159–1566.
2 Sp. 45–47 Z. Typ. 1:84G.
1. Pars hiemalis de tempore.
182 Bl. [a–r¹⁰st⁶]. 
Bl. 1aα Opus preclarū omniū Omeliarū  ⁊ poſtillarū venerabiliū ac egregioꝛū  doctoꝝ Gregoꝛij Auguſtini Ieronimi  Ambroſij Bede Herici Leonis Maximini Iohānis ei at Origenis. integliter ſuper euangelia dcalia de  temꝑe et de ſanctis ꝑ tocius āni circulum. Cum quibuſdā eoꝛūdem: ſparſim interpoſitis ſermonibꝯ. hincinde  ſuis locis collectis et coaptatis temporibꝯ In partē Hiemalem ac Eſtiualem diuiſum: Incipit feliciter.  Pars Hiemalis et prima.  Dca prima aduētus d. Lectio  ſancti euāgelij: ſcďm matheū.  N illo temꝑe. Cū appropinquaſſz iheſus iheroſolimā. et veniſſet bethfage.  ad montē oliueti: … Z. 22 … Omeľ beati Iohānis ei.  [⁸]Vto res ia exigit vt queramꝯ  Frequēter quidē iheſus venit  in iheruſalē. … Lage b ita baptiſmū penitencie quo peccata  … Endet Bl. 181bα Z. 39 … qui  viuit ⁊ regnat cū patre in vnitate ſpirituſſancti deus. ꝑ omnia ſecula ſeculorum Amen Tu autē domīe. miſerere  noſtri.   Deo gratias.  Bl. 182 leer.
2. Pars aestivalis de tempore.
106 Bl. [a–k¹⁰l⁶]. 
Bl. 1 leer. Bl. 2aα Omelie et Poſtille venerabiliū  doctoꝛū Gregoꝛij Auguſtini Iheronimi Ambroſij Bede Herici Leonis et  Maximi Inteḡli ſuꝑ euāgelia ꝑ totū annū. Cū buſdā monibꝯ eoꝛūdē  ſparſim inpoſitis Incipit feliciter  Pars   Eſtiualis.  In vigilia pētecoſtes  Scďm iohānem.  N illo tēꝑe. Dixit is diſcipulis ſuis  … Z. 15 [⁵]Via ſāctis ſpūs hodie fratres ki celebmus aduentū. debemꝯ … Lage b Feria rta   Scďm ioem.  … Endet Bl. 105bα Z. 24 … ex eo qď verbū  dei caro factū eſt: et angeloꝛū et prophetarū dominꝯ eſt Tu autem domine  miſerere noſtri. Deo grās.  Bl. 106 leer.
3. De sanctis.
150 Bl. [a–p¹⁰]. 
Bl. 1aα In natali ſancte Agnetis Sermo  Maximi ei.  [⁶]Vm in toto mūdo virgineꝯ flos marie immarceſſibiľ coronas  inuectat. et ſeptigerā  pudoris aulā … Lage b Maluit autē dominꝯ aliquos de ſuo  … Endet Bl. 149aβ Z. 37 … Illa hora eſt exitus  noſtri ſemper intuēda. iſta redemptoris āmonicio. ante mētis oculos ſemper ponenda. qui ait. Vigilate ita.  quia neſtitis diem ne horam. Tu  autem domine. miſerere noſtri.  Deo gratias Amen  Expliciūt omelie ſuꝑ euāgelia de  ſanctis ꝑ totum annū cum quibuſdā  ſermonibꝯ eoꝛūdem.  Bl. 149b u. 150 leer.
Vorlage: København KglB (Mikrofilm). Brussel BR (Einzelfotos).
Reproduktionen: Köln UStB (Digitalisat).
C 3037. Kronenberg: CA 983a. Hellinga: PT I 24.II 453. ILC 1202. VK 900. CBB 3001 u.Suppl. Ce³ H-314. Pell 8893bis. CIBN H-180. Pr 1159. BMC I 244.IB 4005. Bod-inc H-143. Lenz: Köln 221. Madsen 2009. Ohly-Sack 1477. ISTC ih00314000.
Brussel BR. Cambrai BMun. Dettelbach Franzisk. Durham Cathedr. Frankfurt (Main) *UB. København KglB. Köln Erzbisch
, UStB
. London BL
. München Franzisk. Namur SocArcheol (1.2). Oxford Bodl
(2 Ex., 1. Ex. 1, 2. Ex. 2.3). Paris BN. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Turku Akad
(def.). Versailles BMun.
Gesamtüberlieferung: 17 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
2 Sp. 40 Z. Typ. 1:99G, 2:200G.
1. Pars hiemalis de tempore et de sanctis.
256 Bl. [a–v¹⁰x–z⁸AB¹⁰CD⁶]. 
Bl. 1a leer. Bl. 1bα Incipit ꝓlogus Karoli magni  in omeliariū ꝑ totum annum.  []Arolus dei fretus auxilio rex frācoꝝ ⁊ longobardoꝝ. ac patriciꝯ romanoꝝ Religio lectoribu ne ditioni ſubiectis … Bl. 2aα Opus preclaꝝ omnium omeliarum ⁊ poſtillaꝝ venerabiliū ac  egregioꝝ doctoꝛū gregoꝛij. auguſtini. iheronimi. ambroſij. bede. herici. leonis. maximi. iois ei: at oꝛigenis integraliter ſuꝑ euangelia dcalia de tꝑe ⁊ de ſis ꝑ totius anni circulū … Z. 14 Pars hyemalis ⁊ prima.  dca prima aduentus d. Lcō  ſancti euāgelij ſcďm Matheū.  n illo tēpoꝛe Cū appropīquaſſet is iheroſolimā ⁊  veniſſ bethfage ad montē oliueti: … Z. 25 [⁵]uto res ipſa exigit vt queāmus Frenter dem is venit in ihꝛľm. … Lage b reſpondens Ecce ancilla domini fi… Bl. 224bβ Z. 33 …  viuit ⁊  regnat cum pe in vnitate ſpiritꝯ  ſi deus. ꝑ oīa ſecula ſeculoꝝ. Tu  aūt de miſerere noſtri  Explicit ꝑs hyemalis de tꝑe.  Bl. 225aα Incipiunt omelie de ſanctis. ⁊  primo in vigilia ſi Andree  Scďm ioem  n illo tēpoꝛe Sta.bat ioes ⁊ ex diſcipulis eiꝯ duo  Et reſpiciens im ambulantē dcit. … Z. 10 [⁶]Anta ac talis eſt  diuine ſcripture  ſlimitas: … Endet Bl. 256bβ Z. 33 … ad hoc tenētur  ab eis. vt iudicētur ex eis. Tu  Explicit pars hyemalis de  ſanctis. 
2. Pars aestivalis de tempore et de sanctis.
288 Bl. [ab¹⁰c⁸d⁶ef¹⁰g⁸h⁶ik¹⁰l⁸m⁶n¹⁰o⁶p⁸q⁶rs¹⁰t⁸v⁶xy¹⁰z⁸A⁶BC¹⁰D⁸E⁶F–H¹⁰I⁶K⁸L¹⁰]. 
Bl. 1aα Omelie ⁊ poſtille venerabiliu  doctoꝝ gregoꝛij. auguſtini. iheronimi. ambroſij. bede. herici. leoni  ⁊ maximi integraliter ſuper euangelia ꝑ eſtatem. … Z. 8 Pars eſtiualis.  In vigilia penthecoſtes.  Scďm ioem  n illo tēpoꝛe Dixit  is diſcipuľ ſuis. … Z. 18 [⁸]Via  ſi ſpūs  hodie fratres cariſſimi celebramus  aduentū  debemu  … Lage b dicentē. Habentes eundē ſpūm fi… Endet Bl. 132bβ Z. 33 … Ex eo ꝙ verbū dei caro  factū eſt: ⁊ angeloru ⁊ ꝓphetarū  ds eſt. Tu autem de.  Explicit pars eſtiualis de tempore  Bl. 133aα Incipiūt omelie  de ſanctis per eſtatē cum cōmuni  ſanctoꝛū.  In vigilia ſancti Iois baptiſte. Iniciū ſancti euāgelij.  Scďm Lucam.  [⁷]vit in  diebꝯ herodis regis iudee. … Endet Bl. 288aβ Z. 23 … Illa hora ē exitꝯ noſtri ſemꝑ  ītuēda. iſta redēptoris āmonitio.  ante mētis oculos ſꝑ ponēda. qui  ait Vigilate ita: qꝛ neſcitis diē  ne horam. Tu autē.  Expliciunt omelie ſuper euangelia  de temꝑe ⁊ de ſanctis ꝑ totum annum cum quibuſdā ſermonibu  eoꝛundē. admiſſe ⁊ approbate ab  alma vniuerſitate coloniēſi. imſſe autem ꝑ me Cōradum de homboꝛch ad laudem ⁊ gloriā dei  eſt  ſemꝑ benedictꝯ in ſecula Amē.  Bl. 156b leer.
Vorlage: Berlin SB (Original).
Anm. P. 2 auch abweichend Bl. 132bβ Z. 36 … pars eſtiualis de  tempore …, Bl. 288aβ Z. 28 Expliciunt omelie super euāgelia   … (BSB-Ink; z.B. 1. Ex.München SB).
HC 8789. VK 901. CBB 3000 u.Suppl. Ce³ H-315 u.Suppl. CIH 1718. IBE 2934. IBP 2843 u.Add. IDL 2351. IGICorr 4803A. Pell 8892bis. CRF VI 1031. CRF XVII 321. VB 877. BSB-Ink H-323. CIBN H-181. Pr 1192,2. BMC I 250.IB 4159,2. Ernst: Hildesheim I,1 330. Ernst: Hildesheim II,2 222. Finger: Düsseldorf 553. 554. Lenz: Köln 222. Oates 673. Schlechter-Ries 932. Schüling 650. Sheehan: Vaticana H-134. ISTC ih00315000.
Ann Arbor SpauldingColl. Bamberg SB. Berkeley UL (def.). Berlin *SB
. Brussel BR (1). Budapest BN (3 Ex., 1. Ex. 1.2. 1 def., 2. Ex. 1.2. 2 def., 3. Ex. 1, def.). Cambridge UL. Città del Vaticano BVat
. Coburg LB (1). Darmstadt ULB (2). Düsseldorf ULB (2 Ex., 1. Ex. 2, 2. Ex. 2). Erfurt Bisch (2). Firenze BN. Fossombrone BCiv (def.). Gdańsk Akad (2 Ex., 2. Ex. def.). Giessen UB (1). Gniezno ArchErzbisch (def.). Göttingen /SUB/. Haag KglB
(2). Hamburg ehem. SUB. Heidelberg UB
(2). Hildesheim DomB (2 Ex., 1. Ex. def., 2. Ex. def.). Houston UL (def.). Jena ULB (2 Ex.). Innsbruck ULB. Köln Erzbisch (1.2., beide def.), UStB
(1.2). Kraków Kap (2 Ex.). London BL
(2 Ex., 2. Ex. 2). Louviers BMun. Luçon /Bisch/. Lund UB. Luzern Kapuz. Madrid PalacR. Mainz GutenbergM. Manchester RylandsL
. Mons BU. München SB
(2 Ex., 1. Ex. 2). Münster /ULB/ (2). New Haven UL. New York ButlerL. Olomouc SKn. Pannonhalma Benedikt (1 def., 2). Paris BN, Mazarin (1). Sankt Petersburg NB (def.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Schmölln K. Utrecht BU
. Venlo GemArch
(1, Bl. 253 u. 254 fehlen). Warszawa BN (2 Ex., ehem. 1. Ex., ehem. 2. Ex.). Wellington TurnbullL (2). Wien NB
. Wrocław BU (Kaufv. 1485). Wuppertal StB
(1). Xanten Stift.
Gesamtüberlieferung: 66 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
396 Bl. a–z⁊AB[C]D–O[P]Q–ZAA⁸BBCC⁶. 2 Sp. 47–49 Z. Typ. 1:130G, 7:84G. Vereinzelt Min. f. Init. DrM I.
Bl. 1a leer. Bl. 1bα Incipit pꝛologus Karoli magni in omelia‑riū per totum annū.  [⁶]Arolus dei fretus auxi‑lio rex francoꝝ et longobardoꝝ. ac patriciuſ romanoꝛū. Religioſis le‑ctoꝛibus noſtre ditioni  ſubiectis. … Bl. 2aα mit Sign. a.i. Opus pꝛeclarum omnium omeliarū  et poſtillarū venerabiliū ac egregioꝛū  doctoꝝ gregoꝛij. auguſtini. hieronimi.  ambꝛoſij. bede. herici. leonis. maximi.  iohānis ei. at oꝛigenis integraliter  ſuꝑ euāgelia dicalia de tꝑe et de ſan‑ctis per totiꝯ anni circulū … Z. 12 Pars hyemalis et pꝛima.  Dominica pꝛima aduētus di. Lectō  ſancti euāgelij ſcďm matheū. xxi.  N illo tēpoꝛe Cum ap‑propinquaſſet hieſus iheruſolimā ⁊ veniſſet bethfage ad montē oliueti. … Z. 22 [⁷]Vto res i‑pſa exigit vt queramus. Frequēter ‑dē hieſus veīt ī iheruſalē. … Sign. b non amplius tacere potuit dona que ꝑ… Endet Bl. 186bβ Z. 23 … ad hoc tenentur ab eis. vt iudi‑centur ex eis. Tu autem.  Explicit pars hyemalis  de ſanctis.  Omelie ⁊ poſtille venerabiliū doctoꝝ  gregoꝛij. auguſtini. iheronimi: ambꝛo‑ſij. bede. herici. leonis ⁊ maximi integ'‑liter ſuꝑ euāgelia ꝑ eſtatē. cū qubuſdā  ſermonibꝯ eoꝛundē ſparſim interpoſitis. incipiūt feliciter.  Pars eſtiualis.  In vigilia penthecoſtes.  Scďm Iohannem. xiiij.  N illo tempoꝛe. dixit  iheſus diſcipulis ſuis. … Bl. 187aα Z. 1 [⁶]Via ſancti ſpūſ hodie  frēs cariſſimi celebꝛa‑mꝯ aduētū: debemꝯ … Endet Bl. 395aα Z. 34 … Illa hoꝛa eſt exitus noſtri ſemper intuē‑da. iſta redēptoꝛis ammonitō a mē‑tis oculos ſemꝑ ponenda: qui ait. Vi‑gilate ita: qꝛ neſcitis diē ne hoꝛā  Tu autē domine:  β Omeliaꝝ opus egregiū: plurimoꝝ ſā‑ctoꝝ alioꝝ ve famoſiſſimoꝝ doctoꝝ: ſuper euāgelijs de tꝑe ⁊ ſanctis. quibuſ‑dam eoꝛūdem annexis ſermonibꝯ: fa‑ctoꝛe Petro drach iunioꝛe. in inclita  Spirēſium vrbe impreſſum. Anno in‑carnatōnis dominice Milleſimoqua‑dringenteſimo octoageſimoſecundo.  In vigilia natiuitatis gloꝛioſiſſime  marie virginis: ad euſebiā cūctipotē‑tis dei feliciter eſt cōſummatū.  DrM  Bl. 395b u. 396 leer.
Vorlage: Cottbus K (Original).
Reproduktionen: München SB (Digitalisat).
HC 8790. CBB 3002 u.Suppl. Ce³ H-316 u.Suppl. CIH 1719. IBP 2844 u.Add. IDL 2352. IGICorr 4803B. Pell 8894bis. CRF V 470. CRF XIII 1178. CRF XIV 268. CRF XVII 322. VB 2008. BSB-Ink H-324. CIBN H-182. Pr 2351. BMC II 492.IB 8534. Bod-inc H-144. Borm: IG 1375. Collijn: Stockholm 532. Ernst: Hildesheim I,2 113. Ernst: Hildesheim II,3 98. Günther 2569. Hubay: Augsburg 1062. Hummel-Wilhelmi 334. Jaspers: Haarlem *91. Madsen 2005. Madsen T 32. Nentwig 219. Ohly-Sack 1478. Rhodes: Oxford 930. Sack: Freiburg 1858. Schmitt: Cottbus 26. Šimáková-Vrchotka 966. Voulliéme: Trier 1204. Wilhelmi: Greifswald 323. Zdanevyč 241. Zedler: Nassau 383. ISTC ih00316000.
Aarau KantB. Augsburg SStB (2 Ex., 2. Ex. def.). Bamberg DomKap, SB. Berlin *SB†
. Bern UB. Bochum UB. Brandenburg DomArch. Braunschweig StB. Bressanone Sem. Budapest BN. Bydgoszcz MiejskaB (2 Ex.). Celle *OLGericht. České Budějovice M. Český Krumlov ZamKn (def.). Cieszyn Ksiaznica (def.). Cottbus *K
. Darmstadt ULB (def.). Dresden SUB (z.Z. Moskva GosB). Erfurt StB
. Erlangen UB
. Fiecht Benedikt
. Frankfurt (Main) UB (def.). Frankfurt (Oder) StArch (def.). Freiberg Gy. Freiburg UB
. Freising DomB
. Gdańsk Akad (2 Ex.). Giessen UB. Glasgow TrinityC
. Gloucester Cathedr. Göttweig Benedikt
. Graz UB, ZBFranzisk. Greifswald GeistlMin
(Bl. 116 u. 117 fehlen). Haarlem StB (Fragm. Bl. 395). Haderslev Sch. Halle ULB. Herborn Sem. Hildesheim DomB (def.), StB. Hradec Králové M. Hungen PfarrB. Innsbruck Präm
, ULB. Kijv NB. Klosterneuburg Aug (Bl. 394–396 fehlen). København KglB (def.). Leipzig BuchM
, StB
, UB
. Le Mans BMun. Leuven UB†. Lille BMun. Limburg BischB
. London BL
. Mainz GutenbergM. Michelstadt K. Mölln K
. München SB
(6 Ex., 3. Ex. Bl. 396 fehlt), UB
. Münster ULB. Nürnberg StB
. Odense UB. Olomouc SKn. Oslo NB. Ottobeuren Benedikt. Oxford Bodl, CorpChristC. Paris BN. Parma BPalat (def.). Passau SB. Płock ehem. Sem. Poitiers BMun. Poznań BRaczynski, Franzisk (def.). Praha Kap, NKn (2 Ex.). Princeton UL. Regensburg SB. Rīga Akad. Rothenburg Konsist. Nelahozeves Lobkowitz. Rouen BMun (Bl. 396 fehlt). Saint Andrews UL. Salzburg BenediktPeter, Franzisk. Sankt Florian Aug. Sankt Paul Benedikt. Sankt Petersburg NB (3 Ex.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Schmölln K. Schwaz Franzisk
. Sigmaringen HB
(def.). Speyer Gy
, LB
. Stams Zisterz
. Stockholm KglB. Stonyhurst ehem. C. Strasbourg BNU, BVille (Bl. 1 fehlt). Stuttgart LB
(3 Ex.). Tarnów Sem (def.). Trento Franzisk (def.). Trier StB. Tübingen Stift
, UB
. Urbana UL. Utrecht BU
. Vorau Aug. Warszawa BN (3 Ex., ehem. 1. Ex., ehem. 2. Ex., ehem. 3. Ex.). Washington (D.C.) LC (2 Ex., 1. Ex. Lage d fehlt). Wien Benedikt (2 Ex., 2. Ex. Bl. 125 u. 391 fehlen), NB
, UB
. Włocławek Sem (3 Ex.). Wolfenbüttel HerzogAugustB
. Wrocław BU (2 Ex.), Kap (2 Ex.). Würzburg Franzisk. Xanten Stift.
Gesamtüberlieferung: 142 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
12929 Homiliarius doctorum de tempore et de sanctis. Hrsg. von Johann Ulrich Surgant. Basel: Nikolaus Kessler, 30.IX.1493. 
2 Sp. Typ. 1:180G, 2:82G, 4:93G, 6:64G, 9:140G, 10:70G. Meist Min. f. Init. Rubr. α. 1 Hlzs. DrM I. KolTit. Marg.
1. De tempore.
172 Bl. a–z⁶aa–cc⁶ddee⁸. Gez. [1]Fo.II–Fo.CLXI.[1] [m. Fehlern]. 66–67 Z.
Tit. Homeliarius Doctorum  Hlzs., links daneben Hiero‑nimus.  … rechts daneben Ambꝛoſius.  … Bl. 1b Iohannes Volricus Surgant: Artium ⁊ decretoꝛū doctoꝛ: Curatꝯ eccle‑ſie parrochialis Sancti Theodoꝛi martyris Minoꝛis Baſilee Conſtantienſis dioceſis: Nicolao Keſſler accuratiſſimo libꝛoꝛū impꝛeſſoꝛi Baſilienſi  Amico ſibi in domino chariſſimo plurimū obſeruando Salutem dicit.  Inueni nuper in egregia inſignis eccleſie Baſiliēſis biblioteca: vetuſtiſſimū pꝛeclarum opꝯ  Omeliarum et poſtillarum: excellentiſſimoꝛū quattuoꝛ eccleſie doctoꝛum: … Bl. 2aα mit Sign. a2 und Blz. Fo.II Opus pꝛeclarū omniū omeliarū ⁊ poſtillaꝝ venerabiliū ⁊ egregioꝝ doctoꝝ Hieronymi: Ambꝛoſij: Auguſtini: Gꝛegoꝛij: Oꝛi‑genis: Iohānis epiſcopi dicti Chꝛyſoſtomi  at Bede ſbyteri: integraliter ſuꝑ euāge‑lia dicalia de tꝑe ⁊ de ſanctis per totiꝯ anni  circulū: … Z. 12 Dica pꝛima aduentus di  Matthei. XX.  N illo tempoꝛe Cū  appꝛopinſſet ieſus hieroſolymā ⁊ veniſſet  bethfage ad mōtē oliueti: … Z. 21 [⁸]Vto res ipſa  exigit vt que‑ramꝯ. Frequē dē ieſus  venit in hireľm: … Sign. b Dedit quippe ds benignitatē: qꝛ genꝯ humanu  Endet Bl. 171bα Z. 25 … Qui vt pietatis  ſue nobis diſpenſationem inculcet: ſepiſſime ſe filium hominis appellat: cōmendans ſollicite nobis quod factus eſt benigne ꝓ nobis. Tu aūt.  Finis homeliarū de tempoꝛe.  β Tabula alphabetica in  opus homeliarū de tꝑe.  … Tab. endet Bl. 172a β Z. 44 Vigilia penthecoſtes   cvij.  Bl. 172b leer.
2. De sanctis.
76 Bl. A–L⁶M¹⁰. Gez. [1]Fo.II.–Fo.LXXII [m. Fehlern]. 66 Z.
Tit. Omelie Doctoꝛum  omniū De Sanctis  Bl. 1bα Tabula alphabetica in  opꝯ Homeliaꝝ de ſāctis.  … Bl. 2aα mit Sign. A2 und Blz. Fo.II. Incipiūt omelie de ſanctis  Et pꝛimo in vigilia ſancti  Andree.   Iohan.    ..  N illo tempoꝛe Stabat iohānes ⁊ ex diſcipulis eius duo. Et re‑ſpiciēs ieſum ambulantē dicit. … Z. 9 [⁶]Anta ac talis eſt diuine ſcripture  ſublimitas. vt nō ſolu verba que  a ſanctis vel ab ipſo do dicta referun: … Sign. b du eſt nobis ſummoꝑe: vt recta  cogitauimus  … Endet Bl. 76aβ mit Blz. Fo.LXXII Z. 15 … Illa hoꝛa eſt exitus noſtri ſemper intuenda: iſta redemptoꝛis ammonitio ante  mentis oculos ſemper ponēda: qui ait: Vigilate  ita: qꝛ neſcit diem ne hoꝛam. Tu aūt de.  U. d. Sp. Omeliarū opus egregium: plurimoꝝ ſancto‑rum alioꝛum ve famoſiſſimoꝝ doctoꝝ: ſuper  euangelijs de tempoꝛe ⁊ ſanctis: quibusdā eo‑rundem annexis ſermonib: factoꝛe Nicolao  keſler: inclyta Baſilienſiū vꝛbe impꝛeſſum.  Anno incarnatiōis dice: Milleſimodrin‑genteſimo nonageſimocʾtio. die kaľ. octobꝛis  Finit feliciter.  DrM  Bl. 76b leer.
Vorlage: Berlin SB (Original). Paris Mazarin (Mikrofilm). Rostock UB (Einzelfotos).
Anm. 1. P. 2 Bl. 1b abweichend auch ohne Tabula (CRF VI; z.B. Ex. Paris Mazarin).
Anm. 2. Zum Hrsg. vgl. Verf.Lex.² IX 544–547.
Anm. 3. Reiss & Sohn (Königstein) Auktion 147 (1.XI.2011) Nr 4392 m. Prov. Amsterdam BPhilHermet.
HC 8791. Schr 4898. Schramm XXI Abb. 28. 793. Kaufmann-Nabholz 575. Haegen: Basler Wiegendrucke 18.33. Badalić 840. CBB 3003 u.Suppl. Ce³ H-317 u.Suppl. CIH 1720. IBE 2936. IBP 2845 u.Add. IBS 643. IDL 2353. IGICorr 4803C. Pell 8897bis. CRF I 809. CRF III 437. CRF VI 1032. CRF XVII 323. VB 534. BSB-Ink H-325. Pr 7685. BMC III 770.IB 37642. Beasecker 25. Borm: IG 1376. Castan 568. 569. Ernst: Hildesheim I,2 114. Hartig: Paderborn 352. Hubay: Augsburg 1063. Hummel-Wilhelmi 335. Juntke: Eisleben 48. Juntke: MarienB 222. Lenz: Köln 223. Madsen 2006. Ohly-Sack 1479. 1480. Sack: Freiburg 1859. Schlechter-Ries 933. Sheehan: Vaticana H-135. Šimáková-Vrchotka 967. Voulliéme: Trier 231. Wierda: Tilburg 39. Wilhelmi: Greifswald 324. ISTC ih00317000.
Allendale UL
. Augsburg SStB, UB
. Bamberg SB (def.). Basel UB
(2 Ex.). Bautzen DomKap. Bergamo BCuore (Bl. 1 u. 2 fehlen). Berleburg Sayn
. Berlin KunstB, *SB
(2 Ex., 1. Ex.†, 2. Ex. 2 Bl. 76 fehlt). Besançon BMun
(2 Ex.). Bonn ULB
. Bremen SUB. Brno UKn (Bl. 1 fehlt). České Budějovice OkresnKn. Chaumont BMun (def.). Città del Vaticano BVat
. Colmar BVille. Dessau LB (z.Z. Moskva GosB). Dresden SUB (z.Z. Moskva GosB). Eichstätt UB (def.). Eisleben K
(Bl. 1 fehlt). Erfurt Bisch, StB
. Esztergom BMetr (def.). Ferrara BCom. Frankfurt (Main) UB (2 Ex.). Freiburg UB
. Freising DomB
. Göttingen SUB. Göttweig Benedikt
. Graz Bisch
, LB. Greifswald UB
(def.). Halle MarienB
, ULB (def.). Hamburg /SUB/. Heidelberg UB
. Heilbronn StArch. Helsinki NB. Hertogenbosch Kapuz. Hildesheim DomB. Jena ULB. Innsbruck ULB. Kassel [LB]. København KglB. Köln Erzbisch (Bl. 238–248 fehlen), UStB
. Kraków Bern (2 Ex.), Franzisk, Karm (def.). Kremsmünster Benedikt. Lausanne BCantU. Leuven UB†, TheolF. London BL
, WellcomeMedL (def.). Lublin Sem. Lübeck /StB/. Luxembourg BN. Luzern ZB. Madrid BN, BU. Mahón BP. Mainz GutenbergM (2 Ex.). Messina Sem (def.). München SB
(7 Ex.), UB
(2 Ex.). Münster ULB. Nitra Bisch (def.). Nordhausen BlasiiB. Nürnberg StB
. Olomouc SKn. Paderborn AkadB. Pamplona BCatedr. Paris Mazarin. Porrentruy BCant. Poznań Erzbisch (2 Ex.), Franzisk (def.). Praha NKn (2 Ex.), NM. Rimini BCiv. Roma BAngel. Rostock UB
. Rouen BMun. Salzwedel K. Sangerhausen K (Bl. 1 fehlt). Sankt Florian Aug. Sankt Petersburg NB. San Marino (Calif.) HuntingtonL. Schlägl Präm (Prov. 1494). Schwaz Franzisk
. Seitenstetten Benedikt
. Sion Valer. Sopron EcclesEvangel. Stuttgart LB
. Tilburg UB
. Toulouse Franzisk. Trier StB. Tübingen Stift
(Prov. 1494), UB
. Ulm StB
. Utrecht M. Valencia Franzisk. Warszawa Sem. Washington (D.C.) LC. Wien NB
. Winchester C. Włocławek Sem. Wolfenbüttel HerzogAugustB
. Worms StB. Wrocław BU, Kap (def.). Würzburg UB
. Zadar Franzisk. Zagreb Metropol. Zaragoza Catedr. Zwickau RatsSchB.
Gesamtüberlieferung: 133 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
2 Sp. 53–55 Z. Typ. 14:130G, 15:91G, 20:63G, 21:74G. Meist Min. f. Init. Rubr. ζ. 1 Hlzs. KolTit. Marg.
1. De tempore.
244 Bl. a–z⁸A–G⁸H. Gez. [1]Fo.I–Fo.CCXLI​[2] [m. Fehler].
Tit. Homeliarius doctoꝛum  Hlzs., links daneben Hieronymus.  … rechts daneben Ambroſius..  … Bl. 2a mit Sign. aij und Blz. Fo.I Opus pꝛeclarum omniū homeliarū ⁊ poſtillarū vanerabiliū ⁊ egregi‑oꝛū doctoꝛū Hieronymi. Ambꝛoſij.  Auguſtini. Gꝛegoꝛij. Oꝛigenis. Io.  epiſcopi dicti Chꝛiſtoſtomi. at Bede  pꝛeſbyteri. integraliter ſuper euāgelia  dominicalia de tꝑe et de ſanctis ꝑ totius anni circulū. … Z. 14 Dominica pꝛima aduentus  domini.  Matthei  .xxj.  N illo temꝑe. Cum  appꝛopinſſet ieſus hieroſolymā ⁊ veniſſet bethfage ad mōtē oliueti … Z. 24 [⁵]Vto res ipſa  exigit vt queramus. Frequenter quide is venit ī hieruſalē: … Sign. b edocti. illa ſalutantē  eēt agnouit ⁊ vt ma‑… Endet Bl. 242bβ Z. 43 … Qui vt pietatis ſue nobis diſpenſatio  nē inculcet: ſepiſſime ſe filiū hoīs appellat  cōmendans ſollicite nobis qď factus ē benigne pꝛo nobis. Tu autē.  Finis homeliarū de tempoꝛe.  Bl. 243aα Tabula alphabetica ī opus  homeliarum de tempoꝛe.  … Tab. endet Bl. 243bβ Z. 28 Vigilia penthecoſtes   cxlix.  Finis.  Bl. 244 leer.
2. De sanctis.
108 Bl. aa–nn⁸oo. Gez. [1]Fo.I–Fo.CVI[1] [m. Fehler].
Tit. Homelie doctoꝛum  omniū de Sanctis.  Bl. 1bα Tabula alphabetica in opꝯ  Homeliarum de Sanctis.  … Bl. 2aα mit Sign. aaij und Blz. Fo.I Incipiunt Homilie de ſan‑ctis. Et pꝛimo in vigilia ſancti  Andree.   Iohannis  .j.  N illo temꝑe. Sta‑bat iohannes ⁊ ex diſcipulis eius duo  Et reſpiciens ieſum ambulantē dicit.  … Z. 10 [⁶]Anta ac talis eſt diuine ſcri‑pture ſublimitas. vt nō ſolū  verba que a ſanctis vľ ab io  do dicta referunť: … Sign. b reuerti ab eo qď traditū  illis. hoc ē ſācto  … Endet Bl. 107bβ Z. 35 … Illa hoꝛa eſt exitus noſtri ſemper intu‑enda. Iſta redemptoꝛis ammonitio ante  mentis oculos ſemper ponenda. Qui ait.  Vigilate itaqz: quia neſcitis diem nehoram. Tu autem domine.  U. d. Sp. Omeliarium opus egregiū: plurimoꝝ ſan‑ctoꝛū alioꝛū ve famoſiſſimoꝛū doctoꝛū: ſuꝑ  euangelijs de tēpoꝛe ⁊ ſanctis: quibuſdam  eoꝛundē annexis ſermonibus: factoꝛe An‑thonio koburberger: in inclyta Nurber‑genſiū vꝛbe impꝛeſſum. Anno incarnatiōis  dominice Mileſimo quadringenteſimo nonageſimoquarto. pꝛidie kalendas octobꝛis  Finit feliciter.  Bl. 108 leer.
Vorlage: Gotha ForschB (Original).
H 8792. Schr 4899. Schramm XVII Abb. 9. 581. Badalić 841. Ce³ H-318. CIH 1721. IBE 2937 u.Add. IBP 2846 u.Add. IBPort 863. IBS 644. IDL 2354. IGICorr 4803D. Kaplan 497. Pell 8895bis. CRF I 810. CRF III 438. CRF XIII 1179. CRF XIV 269. VB 1753.5. BSB-Ink H-326. Pr 2095. BMC II 439.IB 7480. Bod-inc H-145. Castan 567. Collijn: Uppsala 1144. Hubay: Augsburg 1064. Hubay: Neuburg-Ottobeuren 220. Juntke: MarienB 223. Madsen 2007. Mendes: Lisboa 612. Oates 1035. Ohly-Sack 1481. 1482. Rhodes: Oxford 931. Sack: Freiburg 1860. Voulliéme: Trier 1107. ISTC ih00318000.
Aberdeen UL. Admont Benedikt. Augsburg SStB (3 Ex.), UB
. Bamberg SB, Sem. Barcelona BU. Berlin *SB†
. Besançon BMun
. Bloomington LillyL. Boston (Mass.) HistSoc. Brno UKn. Budapest BN (def.). Cambridge UL. Canberra NL. České Budějovice OkresnKn (2 Ex., 2. Ex. def.). Darmstadt ULB
. Dillingen StudB (2 Ex., 2. Ex. def.). Dubrovnik ZnanstKn. Einsiedeln Benedikt. Erlangen UB. Fiecht Benedikt
. Foix BMun. Frankfurt (Main) UB (2 Ex., 1. Ex. def., 2. Ex. def.). Frauenfeld KantB. Freiburg UB
(def.). Gniezno ArchErzbisch. Göttingen SUB. Göttweig Benedikt
. Gotha *ForschB
. Graz UB. Hall ehem. WaldaufStift. Halle MarienB
. Hamburg GyChristian. Heidelberg UB
. Herzogenburg Aug
. Hirzenhain StolbergB
(def.). Kalocsa BMetr. Katowice BSlask. Koblenz Gy. København KglB. Kraków Bern (def.), BU (5 Ex., 1. Ex.†, 4. Ex. def., 5. Ex. def.), Kap, Karm (def.). Lisboa BN. London BL
(2 Ex.), Westminster. Lublin WojewodB (def.). Lucca BCap, BStat. Lübeck /StB/. Madrid BN. Martin NKn (def.). Melk Benedikt. München SB
(5 Ex.), UB
. New Haven UL. Niort BMun. Nitra Bisch (def.). Nürnberg GermanNM (Prov. 1497), StB
. Olomouc SKn. Oñate Franzisk. Oslo NB (2 Ex., 1. Ex. def., 2. Ex. def.). Osnabrück GyCarol. Ottobeuren Benedikt (Bl. 1 u. 2 fehlen). Oxford Bodl, ChristCh (def.). Pelplin Sem (def.). Plzeň SKn (def.). Porrentruy BCant. Poznań Franzisk (def.). Praha NKn. Reims BVille. Ribeauvillé DivinProviden
. Salzburg Franzisk (2 Ex.). Sankt Florian Aug. Sankt Gallen Benedikt. Sankt Paul Benedikt. Sankt Petersburg NB (4 Ex.). San Marino (Calif.) HuntingtonL. Solothurn ZB
. Strasbourg BNU. Stuttgart LB
(3 Ex.). Székesfehérvár Bisch (def.). Toledo Franzisk (def.). Trier Sem, StB. Tübingen UB
. Ulm StB
. Uppsala UB. Utrecht M. Warszawa BN (3 Ex., 1. Ex. def., 2. Ex.†, 3. Ex.†). Washington (D.C.) LC (3 Ex., 1. Ex. def. , 3. Ex. 1.2, 1 Bl. 1 fehlt). Wesel MartiniK. Wien NB
. Włocławek Sem (3 Ex.). Worms StB. Wrocław BU. Würzburg UB
. Xanten Stift. York Minster. Zakliczyn Reform (def.).
Gesamtüberlieferung: 131 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
12931 Homiliarius doctorum de tempore et de sanctis. Hrsg. Johann Ulrich Surgant. Basel: Nikolaus Kessler, August 1498. 
2 Sp. 65–66 Z. Typ. 1:180G, 2:82G, 4:93G, 6:64G, 10:70G. Meist Min. f. Init. Rubr. α. 2mal ders. Hlzs. DrM I. KolTit. Marg.
1. De tempore.
172 Bl. a–z⁶aa–cc⁶dd–ee⁸. 
Tit. Homeliarius Doctorum  Hlzs.  Bl. 1b Iohannes Volricus Surgant: Atrium ⁊ decretoꝛū doctoꝛ: Curatꝯ eccleſie parrochialis Sancti Theodoꝛi martyris Minoꝛis Baſilee Conſtantienſis dioceſis: Nicolao Keſſler accuratiſſimo libꝛoꝛū impꝛeſſoꝛi Baſiliēſi  Amico ſibi in domino chariſſimo plurimū obſeruando Salutem dicit.  Inueni nuper in egregia inſignis eccleſie Baſiliēſis biblioteca: vetuſtiſſimū clarum opus  Omeliarum et poſtillarum: excellentiſſimoꝛū quattuoꝛ eccleſie doctoꝛum: … Bl. 2aα mit Sign. a2 Opus pꝛeclarū omniū omeliarū ⁊ poſtil‑larū venerabiliū ⁊ egregioꝝ doctoꝝ: Hieronymi: Ambꝛoſij: Auguſtini: Gregoꝛij: Oꝛi‑genis: Iohānis epiſcopi dicti Chꝛyſoſtomi  at Bede ſbyteri: integraliter ſuꝑ euangelia dicalia de tꝑe ⁊ de ſanctis per totiꝯ anni  circulū: cū … Z. 12 Dica pꝛima aduentus domini  Matthei. XX.  N illo tempoꝛe. Cū  appꝛopinſſet ieſus hieroſolymā et veniſſet  bethfage ad montē oliueti: … Z. 21 [⁹]Vto res  ipſa exigit vt queramus  Frequēter quidē ieſus  venit in hierľm: … Sign. b Dedit quippe ds benignitatē: qꝛ genꝯ humanū  … Endet Bl. 171bα Z. 23 … Qui vt pietatis ſue nobis diſpenſationē inculcet: ſepiſſime ſe filiū hoīs  appellat: cōmendans ſollicite nobis qď factus eſt  benigne ꝓ nobis. Tu aūt.  Finis omeliaꝝ de tempoꝛe.  β Tabula alphabetica in opus omelia‑rum de tempoꝛe.  … Tab. endet Bl. 172aβ Z. 44 Vigilia penthecoſtes.  Bl. 172b leer.
2. De sanctis.
76 Bl. A–L⁶M¹⁰. 
Tit. Omelie doctoꝝ omniū De ſanctis  Hlzs.  Bl. 1bα Tabula alphabetica in opus Omeli‑arum de ſanctis.  … Bl. 2aα mit Sign. A2 Incipiūt homelie de ſanctis  Et pꝛimo in vigilia ſancti  Andree.   Iohannis  ..  N illo tēpoꝛe. Sta‑bat iohānes: ⁊ ex diſcipulis eius duo. Et re‑ſpiciēs ieſu ambulātē dicit. … Z. 9 [⁶]Anta ac talis eſt diuine ſcripture  ſublimitas: vt nō ſolu verba que  a ſanctis vel ab ipſo do dicta referun: … Sign. b dum eſt nobis ſūmoꝑe: vt recta que cogitauimus  … Endet Bl. 76aβ Z. 15 … Illa hoꝛa eſt exitus noſtri ſemper intuenda:  iſta redemptoꝛis ammonitio ante mentis oculos  ſemper ponenda: qui ait: Vigilate ita : quia ne‑ſcitis diem ne hoꝛam. Tu autē de.  U. d. Sp. Pꝛeclarū Omeliarū opus: plurimoꝝ ſanctoꝝ alioꝛumue famoſiſſimoꝝ doctoꝝ: ſuꝑ euāgelijs de tēpoꝛe ⁊ ſanctis quibuſdā  eoꝛundē adiunctis ſermonibus: Tam verboꝝ oꝛnatu limatū:  tā ſententiarū grauitate vbertate ſparſim plantatū: in mer‑curiali Nicolai Keſſler officina Baſilee imſſum … Z. 27 … Anno incarna‑tionis dice: Milleſimo quadringēteſimo Nonageſimoocta‑uo decimo Nonas Auguſti. Finit feliciter.  DrM  Bl. 76b leer.
Vorlage: Gotha ForschB (Original).
Zur Datierung vgl. Bühler, Curt F.: False Information in the Colophons of Incunabula. In: Proceedings of the American Philosophical Society 114(1970) S. 398–406, hier S. 399.
Anm. Seitengetr. Nachdr. von Nr 12929.
HC 8793. Schr 4900. Schramm XXI Abb. 793. Kaufmann-Nabholz 589. Haegen: Basler Wiegendrucke Anhang 18.15. Badalić 842. CBB 3004 u.Suppl. Ce³ H-319. CIH 1722. Gspan-Badalić 351. IBE 2935. IBP 2847 u.Add. IDL 2355. IGICorr 4803E. Kaplan 265. Pell 8896bis. CRF X 375. BSB-Ink H-327. VB 540.5. CIBN H-183. Pr 7694. BMC III 773.IB 37666. Finger: Düsseldorf 555. Hartig: Paderborn 353. Hummel-Wilhelmi 336. Madsen 2008. Marx: Cues 17. Ohly-Sack 1483. 1484. Sack: Freiburg 1861. Sallander: Uppsala 1771. Scheidegger-Tammaro 737. Schlechter-Ries 935. Sheehan: Vaticana H-136. Šimáková-Vrchotka 968. Walsh: Harvard 1223. ISTC ih00319000.
Aarau KantB. Alba Julia Batthyan. Annonay /BMun/. Aschaffenburg StiftB. Augsburg Sem, UB
. Averbode Präm. Baltimore ArtM. Bamberg SB. Basel UB
. Beaune BMun. Berlin *SB†
. Bernkastel-Kues NikolHospital. Bilbao BDipFor
. Bogotá BN. Brno UKn (2 Ex., 1. Ex. def., 2. Ex. def.). Broumov Benedikt. Brugge StB. Burgos BP. Cambridge (Mass.) HoughtonL. České Budějovice OkresnKn. Cieszyn Ksiaznica. Città del Vaticano BVat
. Cluj-Napoca BU (def.). Coburg LB. Darmstadt ULB
. Dessau LB. Dillingen StudB. Dresden SUB (z.Z. Moskva GosB). Düsseldorf ULB. Einsiedeln Benedikt. Engelberg Benedikt. Esztergom BMetr (def.). Firenze BN. Frankfurt (Main) PhilosTheolHochSch, UB (2 Ex.). Freiburg UB
. Fulda HLB. Gainesville UL. Gdańsk Akad (def.). Genova BU. Gotha *ForschB
. Grenoble /BMun/. Gyöngyös Franzisk. Heeswijk Präm. Heidelberg UB
(2 Ex.). Hradec Králové M. Karlsruhe LB
. Kawasaki UL. Klagenfurt UB (2 Ex.). København KglB. Köln UStB
. Kremsmünster Benedikt (Bl. 1 def.). Kroměříž Erzbisch
. Leuven TheolF, UB. Linz LB. London BL
, UC. Lübeck /StB/. Lugano Kapuz
(Bl. 1 fehlt). Mainz GutenbergM. Maribor BischArch. Melbourne SL. Minden DomB (def.). Montepulciano BCom. München SB
(5 Ex.). Münster Bisch, BischArch, ULB. Nancy /BMun/. New York SocL
. Nürnberg LKArch, StB. Nysa Sem. Olomouc SKn. Orléans BMun. Oslo NB (2 Ex., 1. Ex. def., 2. Ex. def.). Paderborn AkadB. Padova BAnton (def.). Paris BN
(2 Ex., 1. Ex. Lage o u. Bl. M10 fehlen). Périgueux BMun
. Poppi BCom. Praha Kap, NKn (2 Ex.), NM. Regensburg SB. Römhild K. Rovigo BConcord (def.), Sem. Saint Bonaventure FranziskI. Salzburg Kapuz. Sankt Petersburg Akad, NB (3 Ex.). Schleusingen M. Stonyhurst C. Stuttgart LB
. Székesfehérvár Bisch. Treviso Sem. Tübingen Stift
. Uppsala UB. Utrecht BU. Venezia FranziskVigna
. Verona BCiv, Sem (def.). Vilnius ehem. UB. Warszawa ehem. BP. Wernigerode ehem. StolbergB. Wien NB
. Würzburg UB
(Prov. 1498). Zaostrog Franzisk. Zürich ZB
.  — Gatteño (Grosse Pointe).
Gesamtüberlieferung: 125 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
Pell 8897bis c.
Es handelt sich um die Ausgabe Basel: Wofgang Lachner und Jacobus de Pfortzen, 1505. VD 16 P-1050.
H 8794. PA XI 348.35b. VK 902.
Es handelt sich um die Ausgabe Köln: Heronius Alopecius, 1525. VD 16 P-1054.
Gesamtkatalog der Wiegendrucke • © 2008 Anton Hiersemann, Stuttgart • https://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/HOMIDOC.htm • Letzte Änderung: 2013-12-03