Formularium diversorum contractuum
Formularbuch für Notare, das sich inhaltlich, dem Titel entsprechend, nicht nur auf Kontrakte, sondern auf zahlreiche Bereiche des Zivilrechts bezieht. Die Urkunden sind im Wortlaut ausführlich, nur die instrumenta cetera am Schluss sind Kurzfassungen. Die in den Urkunden herangezogenen Namen und die Titelfassungen der Drucke weisen nach Florenz als Entstehungsort. Über den Verf., als doctor legum und mit V3 oder N bezeichnet, ist nichts bekannt. [Nachtrag zum gedruckten GW: Lessa identifiziert den Florentiner Notar Lorenzo Vannelli als Kompilator]. Neben römischen Rechtskenntnissen fällt die Verwendung von latinisierten Begriffen langobardischen Ursprungs auf.
Vgl. Stintzing S. 313–315. — Ledda, Alessandro: Appunti su alcune antiche editioni del „Formularium florentinum“ (ca. 1486–1509). In: La Bibliofilía 110(2008) S. 3–19.
Normalfassung
10190 Formularium diversorum contractuum. Florenz: Francesco di Dino, [um 1487] [vielmehr um 1484/86]. 
192 Bl. [4]a–z⁸&. Gez. [5].I.–CLXXXVII[2] [m. Fehler]. 1, Tab. 2 Sp. Typ. 3:114R. Min. f. Init.
Bl. 1aα. Tab. Inſtrumētum mundualdi i  … Endet Bl. 3aβ Z. 25 introitu ſui officii clxxxvii  Bl. 3b u. 4 leer. Bl. 5a Tit. FORMVLARIVM DIVERSORVM CONTRACTVVM SECVNDVM STILVM ET MODVM FLORENTINVM  Bl. 6a m. Sign. .ai. u. Blz. .I. Formularium diuerſorum contractuum compoſitum florentie a  quodam iuriſperito uiro doctiſſimo ſecundum ſtilum et modū  florentinum.  Procura & Mandatum pleniſſimnm  (i)NDEI NOMINE AMEN Anno domini noſtri Iheſu  chriſti ab eius ſalutifera incarnatione .M.CCCC.LXXXIII. Indictione prima: die uero uigeſima menſis Auguſti.  Actum florentie & in populo ſancti Laurentii de florentia  … Sign. b calculo ponendum omnes & ſingulas rationes et computa cuius  … Endet Bl. 190b Z. 24 … Ricordandoti Queſta eſſere quella uirtu che ultimamēte fa e ſuoi operatori a dio ritornare che choſi lui per ſua gratia ci  conceda. AMEN.  Bl. 191a Hec ſunt que in codice formularii errore librarii mendoſa emendāda fuerāt. Tu igi lector numeris indicibus cūcta aſſequeris. … Endet Bl. 191b Z. 6 dedit. immo dedi. prima facie uerſu incipiente. pulo clxxviii  Accurate edatū ꝑ Eximiū legū Doctorē florētinū V  huiuſcemodi artis notarie peritiſſimum.  IMPRESSVM FLORENTIE  PER FRANCISCVM  DINI  Bl. 192 leer.
Zur Datierung vgl. Böninger, Lorenz: Ser Piero Pacini, Francesco di Dino e la prima edizione del ‘Formularium diversorum contractuum’ (ca. 1484–1486). In: La Bibliofilía 119(2017) S. 229–238.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 71.
HR 7269. H 7271. Ce³ F-249. IGI 4018. Pell 4867. ISTC if00249000.
Firenze BMarucell, BN (2 Ex.), BProvMoren (def.), BRiccard (def.), BRidolfi. Leipzig *EhemReichsGericht (def.). London LincolnInn. Lucca BStat. Napoli BN. Odessa NaukB. Paris BN. Providence HayL. Roma BCasanat, BCorsin
(2 Ex.).
Gesamtüberlieferung: 16 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
158 Bl. [2]a–c⁸d–z&⁊⁶. Gez. [3]II–CLVI. 1, Tab. 2 Sp. 34, Tab. 37 Z. Typ. 2:115R. Init. d, h. Rubr. α.
Tit. ⁌ FORMVLARIVM Modernum et uniuerſale diuerſorum con-tractuum nuper emendatum per eximium legum Doctorem florentinum Dominum huiuſcemodi artis notarie peritiſſimum et cunctis notariis utiliſſimum.  ⁌ Legendo per te ipſum poteris ſignare liniamenta ſub illis uerſibus ꝗbus opus fuerit eo modo quo innonullis ſignatis inuenies.  Bl. 2a Tabula Formularii.  ⁌ Inſtrumentum mundualdi 2  … Endet Bl. 3bβ Z. 37 FINIS.  Bl. 4a m. Sign. a2 u. Blz. II Formularium uniuerſale & modernum diuerſorum contractuum compoſitum Florentię. a quodam uiro doctiſſimo legum Doctore nuper  ab eo et denuo emendatum.  Procura & mandatum pleniſſimum  (I²)N DEI NOMINE AMEN Anno domini noſtri Iheſu chriſti ab eius ſalutifera incarnatione. M.CCCC.LXXXVIII. Indictione ſeptima. die uero xv menſis Decembris.  Actum florentię … Sign. b uatam infraſcripti tenoris. v. Alnome di dio & c & dicendū reſpō  … Endet Bl. 158b Z. 31 … per  ſua gratia ciconceda. Amen. 
Anm. Im Titel ist die Stelle, wo der Autor oder Herausgeber zu nennen wäre, freigelassen. Im Exemplar Sankt Petersburg Akad ist handschriftlich Accursium eingefügt.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 71. București BN (Digitalisat). München SB (Digitalisat).
H 7268. 7272. Poli 98. CBB 1504u.Suppl. Ce³ F-250u.Suppl. Ce³Suppl F-250. IGI 4019. BSB-Ink F-201. Pr 6194B. BMC VI 648.IB 27279. Walsh: Harvard 2901. ISTC if00250000.
Bologna Gy. Brussel BR. București BN
. Cambridge (Mass.) LawSch. Catania BU. Città del Vaticano BVat
. Firenze BN, BProvMoren, BRiccard. London BL
. München *SB
. New Haven UL. Roma BAngel. San Gimignano BCom. Sankt Petersburg Akad (2 Ex.). Torino BPatetta (Bl. 1 fehlt). Trento SemI. Vercelli M (def.). Washington (D.C.) BurnsL, LC.
Gesamtüberlieferung: 20 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
180 Bl. [4]a–y⁸. Gez. [4]i–clxxv[1]. 1, Tab. 2 Sp. 33 Z. Typ. 2:88G, 7:132G(als Blz.). Rubr. β.
Bl. 1 leer. Bl. 2a ⁌ Tabula ſequentis Foꝛmularij.  α ⁌ Inſtm mūdualdi folio mo  … Endet Bl. 4bβ Z. 21 ⁌ Finis Tabule.  Bl. 5a m. Sign. a u. Blz. i ⁌ Foꝛmularium vniuerſale et modernum diuerſoꝝ contractuū:  nuper emendatū per eximiū legū Doctoꝛē Floꝛentinū Dm. N.  hmōi artis Notarie peritiſſimū et cunctis Notarijs vtiliſſimū.  ⁌ Pꝛocura ⁊ mandatum pleniſſimū.  []N dei nomine Amen. Anno di noſtri Ieſu Xi ab  eius ſalutifera incarnatione. M.cccc.lxxxviij. Indi-ctione ſeptima Die ꝟo. xv. menſis Decēbꝛis.  Actū Floꝛentie … Sign. b pertinentia et ſpectantia etiā pꝛo ſuo intereſſe et omni modo et  … Endet Bl. 179b Z. 20 … per ſua  gratia ciconceda. Amen. F I N I S. ⁌ Explicit Foꝛmularium vniuerſale diuerſoꝝ Contractuū : per Stephanum Planck Rome impꝛeſſum  Anno domini. M.cccc.xcij. menſis Maij die nona:  Sedente Sanctiſſimo do noſtro do Innocentio  Octauo Pontifice Maximo Anno eius Octauo.  Bl. 180 leer.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 81. Bonn ULB (Digitalisat). Granada BU (Digitalisat).
H 7267. C 2558. Ce³ F-251. IBE 2489. IBP 2227. IDL 1840. IGI 4020. Collijn: Uppsala 562. Sack: Freiburg 1464. Voulliéme: Bonn 430. Walsh: Harvard 1425. ISTC if00251000.
Baltimore ArtM. Bonn *ULB
. Cambridge (Mass.) LawSch. Freiburg UB
. Gotha *ForschB
. Granada BU
. Milano BNBraid. Roma BCorsin
. Uppsala UB. Utrecht BU
. Venezia BNMarc. Warszawa Bobol (def.). Washington (D.C.) BurnsL. Wien Karm
.
Gesamtüberlieferung: 14 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
114 Bl. a–f⁸g⁶h¹²ik⁶lm⁸no⁶p⁸. Gez. [3]i–cxi. 1, Tab. 2 Sp. 46 Z. Typ. 8:95G(als Blz.), 9:70G. Init. a. Rubr. ζ.
Bl. 1a leer. Bl. 1b ⁌ Tabula ſequētis foꝛmularij ſcď m oꝛdinem Alphabeti.  α ⁌ Actoꝛia lv  … Endet Bl. 3aβ m. Sign. a3 Z. 46 Finis Tabule.  Bl. 3b ⁌ Foꝛmulariū vniuerſale ⁊ modernū diuerſoꝝ tractuū nuꝑ emendatū ꝑ  eximiū leg doctoꝛē Floꝛentinū dm. N. hmōi artis notarie peritiſſimū ⁊  cunctis notarijs vtiliſſimum.  ⁌ Pꝛocura ⁊ mandatū pleniſſimū.  (I)N dei noīe Amen. Anno di ni Iheſu xi ab eius ſalutife-ra incarnatione. M.cccc.lxxxviij. Indictione ſeptima. Die  o.xv. menſis Decembꝛis. Actuz Floꝛentie … Sign. b ⁌ Ad reuocandum ꝓcuratoꝛem.  … Endet Bl. 114a m. Blz. cxj Z. 8 … per ſua gratia ci conceda. Amen.  FINIS.  Reg. 3 Z. Z. 13 ⁌ Explicit Foꝛmularium vniuerſale diuerſoꝝ Contractuū  per Stephanū Planck Rome impꝛeſſum Anno domini  M.cccc.xcv. menſis Decembꝛis die. xxiiij. Sedente San-ctiſſimo do noſtro do Alexandro. vj. Pōtifice Maximo  Anno eius quarto.  Bl. 114b leer.
Anm. Neudruck der Ausgabe Nr 10192 mit überarbeiteter Tabula.
Reproduktionen: Warszawa BU (Digitalisat).
HR 7273. IBP 2228. IGI 4021. CRF XIV 220. VB 3416. ISTC if00251500.
Assisi BCom. Bamberg SB. Berlin *SB†
. Hasselt ProvB (def.). Innsbruck Servit
. Klagenfurt DomKap. Lucca BStat. Moskva GosB. Napoli BN. Olomouc Kap. Poitiers BMun. Poppi BCom. Roma BCasanat, BCorsin
. Sankt Petersburg *Akad. Warszawa BU
. Wien NB
.  — Alighieri (Perugia).
Gesamtüberlieferung: 17 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
124 Bl. [4]A–P⁸. Gez. [4]i–cxx. 1, Tab. 2 Sp. 42 Z. Typ. 5:130G, 15:80R. Init. i. Rubr. δ. VM. (Husung 151).
Tit., rot ✠ Foꝛmularium diuerſo-rum contractuum  nouiter impꝛeſ-ſum.  VM  Bl. 2a ⁌ Tabula Sequētis Formularii ſecundum ordinē Alphabeti.  … Endet Bl. 4aβ Z. 32 Finis Tabule.  Bl. 4b leer. Bl. 5a m. Sign. A u. Blz. i ⁌ Formularium uniuerſale et modernū diuerſo cōtractuū nuper emēdatum per eximium legū doctorē florētinum dm. N. hmōi artis notarie peritiſſimum et cunctis notariis utiliſſimum.  ⁌ procura & mandatum pleniſſimum.  (I)N dei nomine Amē. Anno domini noſtri Iheſu xi  ab eius ſalutifera incarnatione. M.cccc.lxxxviii. Indictione ſeptima. Die uero. xv. menſis Decembris. Ac-tum florētie … Sign. b ma quo qua et quibus magis et melius potuerūt: et eis licuit: et liecet ſubſtitu … Endet Bl. 124a Z. 24 … per ſua  gratia ciconceda. Amen.  F I N I S.  Reg. 2 Z.  ⁌ Explicit Formularium uniuerſale diuerſorū Contractuū Impreſſum Venetiis per nobilem ui Lucā Antoniū de Zontis ciuem Florentinum. M.ccccc..xxiii. kalendas Auguſti: regnante inclyto Venetorum duce Auguſtino Barbadico. Ad laudem & gloriam omnipotentis dei & beatiſſime Ma-rie ſemper Virgiuis Amen.  Bl. 124b leer.
Anm. Als Vorlage diente die Nr 10193.
IBP 2229. IGI 4023. BMC V 589.IA 24767. Sallander: Uppsala 2208. ISTC if00252500.
Camerino BValentin. Città del Vaticano BVat
. Kraków BU. London BL
. Stuttgart *LB
. Uppsala UB (def.).
Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
124 Bl. [4]A–P⁸. Gez. [4]i–cxx. 1, Tab. 2 Sp. 42 Z. Typ. 5:130G, 15:80R. Init. i. Rubr. δ. VM. (Husung 151).
Tit., rot ✠  Foꝛmularium diuerſo-rum contractuum  nouiter impꝛeſ-ſum.  VM  Bl. 2a ⁌ Tabula Sequētis Formularii ſecundum ordinē Alphabeti.  … Endet Bl. 4aβ Z. 32 Finis Tabule. Bl. 4b leer. Bl. 5a m. Sign. A u. Blz. i ⁌ Procura & mandatum pleniſſimum.  (I)N dei nomine Amen. Anno domini noſtri Iheſu xi  ab eius ſalutifera incarnatione. M.cccc.lxxxyiii. Indi-ctione ſeptima … Sign. b ma quo qua & quibus magis & melius potuerunt: & eis licuit: & licet ſubſtitu … Endet Bl. 124a m. Blz. cxx Z. 24 … per ſua gra-tia ci cōceda. Amen.  FINIS.  Reg. 2 Z.  ⁌ Explicit Formularium uniuerſale diuerſorū Contractuū. Impreſſum Venetiis per nobilem ui Lucam Antoniū de Zontis: ciuem Florentinum. M. ccccc.xxiii. kalendas Auguſti: Regnāte inclyto Venetorum duce Auguſtino  Barbadico. Ad laudem & gloriam omnipotentis dei & beatiſſimæ Mariæ  ſemper Virginis. Amen.  Bl. 124b leer.
Anm. Ab Bl. 2b seitengetr. Nachdr. der vorhergehenden Nr mit gleichlautendem Impressum.
Reproduktionen: Freising DomB (Digitalisat).
ISTC if00252510.
Firenze BProvMoren. Freising DomB
. Philadelphia UL.
Gesamtüberlieferung: 3 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Erweiterte Fassung für Bologna
Der im Wortlaut übernommenen Florentiner Fassung wird ein nur für Bologna geltender Textteil angehängt.
88 Bl. a–o⁶p. Gez. [1]2–88. 1, Tab. 3 Sp. 52 Z. Typ. 1:109/110R, 7*:88G, 10:170G. Min. f. Init. Rubr. β. DrM II.
Bl. 1a Formularium diuerſorum generum: a Doctiſſimo quodam Procuratore Florentino Compoſita & in ordinem redacta Additis  etiam quibuſdam ſecundum Bononiēſem ſtilum  Et hec ad utilitatem & commodum Notariorum.  Legendo per te ipſum poteris ſignare Liniamenta ſub illis Verſibus quibus opus fuerit eo modo quo in nonnullis ſignatis inuenies.  Bl. 1bα Tab. Inſtrumētuz mudualdi 3  … Endet Bl. 2bβ Z. 12 FINIS. Bl. 3a m. Sign. aiij u. Blz. 3 Foꝛmularium vniuerſale ⁊ modernū diuerſoꝝ tractuū cōpoſitum. Floꝛentiae a quodā viro  doctiſſimo legum doctore nuper ab eo ⁊ denuo emendatum.  Pꝛocura et mandatum pleniſſimum  (i)N dei nomine Amen. Anno domini noſtri Iheſu chriſti ab eius ſalutifera incarnatiōe. M.cccclxxxviii. Indictiōe ſeptīa. die vero. xv. mēſis decēbꝛis.  Actum Florētiae … Sign. b modi ꝓcuratione ⁊ mādato tēta ſeu cōtinenda: nec nō ipſos pꝛocuratoꝛes cōſtitutos ⁊ ſeu cō … Endet Bl. 80a m. Sign. oii u. Blz. 80 Z. 51 …per ſua gratia ci conce-da. Amen .·.  Bl. 80b Hec Sunt Nonnula huic Formulario addita ſecundum ſtillum  et morem Notariorum ciuitatis Bononie .·.  Locatio Datii Mercationum.  … Endet Bl. 88a Z. 21 … ⁊ teſtimonium pꝛemiſſoꝛum .·.  Expliciunt Foꝛmularia Inſtrumtoꝛum diuerſoꝛum generum : a Doctiſſimo quodam Pꝛocuratoꝛe Floꝛentino compoſita ⁊ in oꝛdinem redacta : Additis etiam quibuſdam ſecundum  Bononienſem ſtilum : Et hec ad vtilitatem ⁊ commodum Notarioꝛum. Per me  Benedictum Hectoꝛis Bononienſez Diligentiſſime Impꝛeſſa ſunt: Bononie  Regnante Ioanne Bentiuolo Secundo Patre patrie Benemerito.  Anno CHRISTI. Mccccxcix. Die vltimo. Menſis Auguſti .·. 
Anm. Als Vorlage diente die Nr 10191.
Reproduktionen: München SB (Digitalisat).
H 7274. Bühler: Bologna 6.B.10. Ce³ F-252. IGI 4022. Pell 4868. CRF I 623.  557. BSB-Ink F-202. Pr 6643. Bod-inc F-085. Walsh: Harvard 3244. ISTC if00252000.
Allendale UL. Bologna Gy (2 Ex.). Cambridge (Mass.) LawSch. Città del Vaticano BVat
. Modena BEst. München SB
(2 Ex.). Napoli BN. Nürnberg Scheurl. Oxford Bodl. Paris Arsenal. Prato BRoncioni. Salins BMun
. Troyes *BMun. Washington (D.C.) LC. Wien NB
.
Gesamtüberlieferung: 17 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
H 7270. Haebler 281. Vindel: Arte tip. III 171.83. IBEPostinc 111. ISTC if00252600.
Zur Datierung vgl. Norton: Spain S. 80-81.
Barcelona BCatal
. Madrid Alba, BN. Valencia Arch.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendrucke • © 1990 Anton Hiersemann, Stuttgart • https://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/FORMCON.htm • Letzte Änderung: 2017-12-28