Hermannus de Schildesche
De Saldis, Schilditz, Scildesche, Scildis, de Alemannia, de Westfalia u.a. ✽8.IX.1290 in Schildesche b. Bielefeld, †8.VII.1357 in Würzburg. Augustiner-Eremit, Mag. in Paris 1330 o. 1334. Lektor in den Augustinerklöstern Magdeburg, Erfurt, Herford u. Köln. Später u.a. bischöfl. Generalvikar in Würzburg.
Von den zahlreichen Schriften Hermanns ist nur das sehr erfolgreiche “Speculum sacerdotum” in variierenden Fassungen gedruckt worden.
Vgl. Zumkeller, Adolar: Hermann von Schildesche O.E.S.A. Würzburg 1957. (Cassiciacum. 14.) — Zumkeller, Adolar: Schrifttum und Lehre des Hermann von Schildesche. Würzburg 1959. (Cassiciacum. 15.) — Zumkeller, Adolar: Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischen Bibliotheken. Würzburg 1966, bes. Nr 391. (Cassiciacum. 20.)
16 Bl. 
[ab⁸]. 30 Z. Typ. 
1:90G. 
Bl. 1a Incipit ſpeculum clarum nobile et cioſuz  ioꝛum ſacerdotum in quo refulgēt et reſentātur aliqua vtilia ſpeculāda circa tria. baptiſmi. ſcz eucariſtie. et penitentie ſacramenta.  [³]Enerabili in xo patri ac domino do-mino ſuo gratioſo. N. eo cunctiſ  deo amabilib…  … frater  hermānus dictus de ſaldis oꝛdinis heremita-rum ſancti Au. … Bl. 2a Z. 10 Prima ſuꝑficies ſpeculi ſacerdotum rep-tat ſpeculāda … Z. 15 Prima ſpēs me ſuꝑficie reptat tenēda  cauēda emendāda. circa materiā baptiſmi.  [²]Ateria baptiſmi debz eſſe aqua pura vel  de fluuio. vel de fōte. vel de puteo. vel de  mari.  … Lage b ſacerdote implente eius defectum licet grani-… Endet Bl. 16b Z. 19 … et ſi alias vere peniteat t eā abſoluē.  Que hic deficiunt in ſūma et apparatu hoſti inti. de peni. et remiſſi. et in aureo confeſſionali  guilhelmi ſpeculatoꝛis. et quod ponitur in re-pertoꝛio aureo circa finem.  Speculum clarum ioꝛum ſacerdotū a patre Hermanno de ſaldis ſacre theologie ꝓfeſ-ſoꝛe: oꝛdinis heremitaruz ſancti Au. editum.  maguntie imſſum feliciter finit. 
Vorlage: Res.Publ. Unit 1.  Giessen UB (Mikrofilm).
HC 14519. 
Nachtr 151. 
Ce³ S-316. 
IDL 2238. 
Pell 5767. 
BSB-Ink H-106. 
CIBN H-41. 
BMC I 42.IA 319. 
Mead 46. 
Schüling 748. 
Zedler: Nassau 356. 
ISTC is00316000. 
 Dresden *ehem. LB. 
Giessen UB. 
Haag MMeerman. 
Laubach [Solms]. 
Limburg BischB. 
London BL. 
Mainz *Bisch. 
Manchester RylandsL. 
München SB (2 Ex.). 
Paris BN. 
San Marino (Calif.) HuntingtonL. 
Stuttgart LB. 
 Gesamtüberlieferung: 13 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
18 Bl. 
[a¹⁰b⁸]. 30 Z. Typ. 
4:88G. 
Bl. 1 leer. Bl. 2a Incipit ſpeculum clarum nobile et tioſuz  ipōꝝ ſacerdotū in quo refulgēt et reptan  aliqua vtilia ſpeculanda circa tria. baptiſmi  eukariſtie et pie ſacrata.  [³]Enerabili ī chriſto patri ac do domino ſuo gratioſo. … Bl. 3b Z. 2 pꝛima ſuperficies ſpeculi ſacerdotū … Z. 9
				[¹]Ateria baptiſmi debz eſſe aqua pura … Lage b perficere et ſacramentū ſumere cū ꝓpoſito ſa… Endet Bl. 18a Z. 11 …  et ſi alias vere peniteat  pōt eam abſoluere. que hic deficiūt in ſūma  et appaꝛatu hoſtiēſis in ti. de pnīa et remiſſi.  et in aureo cōfeſſionali guilhelmi ſpeculatoris et quod ponitur in repoꝛtorio aureo. Et y  circa finem.  Deo gracias.  Bl. 18b leer.
Vorlage: Berlin SB (Original).
H 14516. 
Engel-Stalla: Hist 1657. 
Ohly: Reyser 47. 
Ce³ S-317. 
Pell 5766. 
CRF XIII 2073. 
VB² 2168.10. 
BSB-Ink H-108. 
CIBN H-42. 
Pr 2408. 
BMC II 485.IA 8703. 
Bod-inc H-044. 
Hummel-Wilhelmi 309. 
Oates 1110. 
Sallander: Uppsala 1765. 
ISTC is00317000. 
 Berlin *
SB. 
Cambridge UL. 
Frauenfeld KantB. 
Göttingen SUB. 
Graz ZBFranzisk. 
Kempten K. 
Kremsmünster Benedikt. 
London BL. 
Mattsee Stift. 
München SB (4 Ex.), 
UB (3 Ex.). 
New Haven UL. 
Nürnberg *ehem. StB. 
Oxford Bodl. 
Paris BN (Bl. 18 def.). 
San Marino (Calif.) HuntingtonL. 
Speyer LB. 
Strasbourg BNU. 
Tübingen Stift. 
Uppsala UB. 
Washington (D.C.) LC. 
Wien NB. 
Zürich ZB. 
 Gesamtüberlieferung: 28 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
8 Bl. 
[a⁸]. 2 Sp. 36 Z. Typ. 
1:79G. Einmal Min. f. Init. 
Bl. 1aα  Incipit ꝓlogus in ſpeculum manuale ſacerdotū. compilatum a fratre  Hermāno d’ Schildicz ſacre theologie ꝓfeſſoꝛe. oꝛdinis heremitarum  ſancti Auguſtini.  []Eo amabilibꝯ ⁊ ſibi ī  xo reuerendiſſimis  omnibus ſacerdotibꝯ  ſb’ſancte romāe … Bl. 1bß Z. 4
						[³]Vbꝛica: ma ſuꝑficies ſpeculi ſadotum … Z. 12 … Materia baptiſmi debet eſſe aqua pura. … Endet Bl. 8bα Z. 6 … et ſi alīs  vere penitet poteſt eam abſoluere.  Que hic deficiunt in Samma ⁊ lectura Oſtie. ⁊ in reptoꝛio aureo  Guilh’l. ti. de penī et re. pleniuꝯ tinetur. Nota tamē hic  ſcd’z hoſtienſes octo ſunt … Z. 25 … Iſtud ꝑtinet ad tenenda circa materiam penitentie cum ſcribitur ad deum.  Expicit ſpeculum ſacerdotum.  Anno domini M˚cccc˚.lxxviiij˚. 
Vorlage: Leipzig UB (Original).
H 14521. 
BSB-Ink H-107. 
Pr 2220. 
Bod-inc H-043. 
Günther 1977. 
ISTC is00316400. 
 Bamberg SB (2 Ex.). 
Leipzig *
UB. 
München SB. 
Oxford Bodl. 
Wien Benedikt. 
 Gesamtüberlieferung: 6 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10 Bl. 
[a¹⁰]. 2 Sp. 36 Z. Typ. 
1:79G. Einmal Min. f. Init. 
Bl. 1aα Incipit ꝓlogus in ſpeculum  manuale ſacerdotum. conpilatum  a fratre Hermanno de Schilditz  ſacre theologie ꝓfeſſoꝛe: oꝛdinis  heremitaꝝ ſancti Auguſtini.  [⁵]Eo amabilibus  et ſibi in criſto  … Bl. 1bβ Z. 16
				[³]Rima ſuꝑficies ſpecnli  ſadotum … Z. 28
				[]Ateria baptiſmi debz eſſe aqua pura … Endet Bl. 10aα Z. 30 … et ſi  alias vere penitet. ſacerdos poteſt  eam abſoluere. Que hic deficiūt  in Summa et lectura Hoſtien.  et in repertorio aureo Guilhelmi  titulo de pe. et re. plenius conti-nentur.Nota tamen hic   βm Hoſtienſem octo ſunt … Z. 17 Laus altiſſimo deo  Quid agere cauere debeant  altaris miniſtri circa tria cipua  eccleſie ſacramēta docet ſpeculuz  iſtud ꝑlucidum. Editum ꝑ fratrē  Hermannum de Schilditz ſacre  pagine pꝛofeſſoꝛem. ordinis fra-trum heremitarum S. Auguſtini  Impꝛeſſum per fratres eiuſdē oꝛdinis Nurnberge. Anno domini.  M˚CCCC˚Lxxx˚.  Bl. 10b leer.
Vorlage: Jena ULB (Original).
HC 14522. 
Pr 2221. 
BMC II 458.IA 7918. 
Hubay: Würzburg 1896. 
Schüling 749. 
ISTC is00316500. 
 Bamberg SB (2 Ex.). 
Giessen UB. 
Jena *
ULB. 
Leipzig BuchM. 
London BL. 
Nürnberg StB. 
Sankt Petersburg NB. 
Würzburg UB. 
 Gesamtüberlieferung: 9 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
16 Bl. 
[ab⁸]. 30 Z. Typ. 
1:96G. Init. 
a. Rubr. 
α. 
Bl. 1a ⁌. Incipit ſpeculum datum nobile et cioſum  ipſoꝝ ſacerdotū in quo refulgēt et reſentantur  ali valde vtilia ſpeculāda circa tria ncipalia.  Baptiſmi Eukariſtie et Penitēcie ſacramēta.:  ⁌. Pꝛologꝯ.:  (V³)Enerabili in chriſto patri ac domino domīo ſuo gracioſo. … Bl. 2b
						[²]Rima ſuꝑficies Speculi ſacerdotū … Z. 10
						[³]Ateria baptiſmi dz ſſe a pura … Lage b noctē nō ſumat cibū. aut potū. alias e nō eſſz ie … Endet Bl. 16b Z. 7 … et ſi alias vere peniteat t eā abſoluere. ⁌ Que hic deficiūt. in ſūma et apparatu  hoſtiēſis in ti. de penitētia ⁊ remiſſio. et ī aureo  cōfeſſionali Gwilhelmi ſpeculatoꝛis. et quod ponitur ī repoꝛtoꝛio aureo Eodē ti. circa finem requirantur. DEO GRATIAS.:  ⁌. Explicit ſpeculum ſacerdotū In quo tā  … Z. 25 ⁌ Impꝛeſſum Treueris. anno domini Mil-leſimoquadꝛingenteſimooctuageſimopꝛimo Circa feſtum aſſumptōis marie virgī gloꝛioſe. 
Vorlage: Berlin SB (Original).
HC 14523. 
Ce³ S-318. 
IDL 2239. 
Pell 5769. 
VB 2567.10. 
BSB-Ink H-109. 
CIBN H-43 u.Suppl. 
Pr 2851. 
BMC II 620.IA 11403. 
Oates 1267. 
Voulliéme: Trier 1614. 
ISTC is00318000. 
 Berlin *
SB. 
Brussel BR. 
Cambridge UL. 
Darmstadt ULB. 
Haag MMeerman. 
Innsbruck ULB. 
Köln UStB. 
London BL. 
Manchester RylandsL. 
München SB. 
New York MorganL. 
Paris BN (2 Ex.). 
Providence ABrownL. 
Sankt Gallen Benedikt. 
Trier StB. 
 Gesamtüberlieferung: 16 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
16 Bl. 
[ab⁸]. 29 Z. Typ. 
1:100G. Init. 
x. 
Bl. 1a Incipit ſpeculum clarū nobile ⁊ pꝛecioſum  ipſoꝛum ſacerdotum/ in quo refulgent ⁊ re-ſentantur aliqua vtilia ſpeculanda circa tria  baptiſmi / eukariſtie/ ⁊ penitentie ſacramēta.  []Enerabili in xo patri do/ do  ſuo gratioſo. … Bl. 2b Z. 1 Pꝛima ſuꝑficies ſpeculi ſacerdotū … Z. 8
				(M⁸)Ateria baptiſmi debet eſſe aqua pura  … Lage b cta media nocte diē inhoat Itē cauendū eſt  … Endet Bl. 16b Z. 4 … Et ſi alias vere  peniteat poteſt eam abſoluere Que hic deficiunt require in ſumma ⁊ apparatu domini Hoſtienſis ti de peni. ⁊ remiſſi ⁊ in aureo eo feſſionali Wilhelmi ſpeculatoꝛis. ⁊ in repertoꝛio aureo circa finem  Explicit Speculum ſacerdotum 
Vorlage: Augsburg UB (Mikrofilm). Nancy BMun (Kopie).
H 14518. 
R 332. 
Schr 5211. 
Schramm XX Abb. 27. 1679–1688. 
Ce³ S-319. 
IBP 4947u.Add. 
IGI 8833 u.Corr. 
Pell 5765. 
BSB-Ink H-110. 
Pr 513. 
BMC I 118.IA 1566. 
Madsen 3639. 
Oates 205. 
Sack: Freiburg 1795. 
Sallander: Uppsala 2239. 
ISTC is00319000. 
 Augsburg *
UB (2 Ex.). 
Bamberg SB. 
Cambridge UL. 
Città del Vaticano BVat. 
Colmar BVille. 
Darmstadt ULB. 
Freiburg UB. 
København KglB. 
Kraków Akad. 
London BL. 
L’viv ehem. BU. 
München SB. 
Nancy BMun. 
New York MorganL. 
Palermo BCom. 
Pelplin Sem. 
Praha NM. 
Roma BN. 
Tübingen UB. 
Uppsala UB. 
Wrocław BU. 
 Gesamtüberlieferung: 22 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Tit. Speculum Sacerdotum.  de tribus ſacramentis pꝛincipalibus.  Bl. 1b
						(H²)Ec ſequēs tabula voca Speculū Sacerdotū in  qua tanꝙ in quoddā lucido ſpeculo ſimplices ſa-cerdotes faciliter agnoſcere poſſunt … Z. 17
						(P¹)rima ꝑs huius tabule repꝛeſentat tenēda et cauenda emendada circa materiā baptiſmi.  Tenēda circa materiā baptiſmi  (M¹)ateria baptiſmi debet eſſe pura aqua … Endet Bl. 10b Z. 8 … aut abſtineat ab hereditate viri. et ſi ipſa vere pe-nitet poteſt eam abſoluere.  Finit feliciter: 
Vorlage: Wrocław BU (Mikrofilm).
HCR 14517. 
Geldner: Bamberg 56. 
IBE 5183. 
IBP 4948. 
IDL 2240. 
Pr 791. 
BMC I 176.IA 2646. 
BSB-Ink H-110.050. 
Hubay: Würzburg 1897. 
ISTC is00319500. 
 Aschaffenburg StiftB. 
Bamberg SB (3 Ex.). 
Haag MMeerman. 
London BL. 
Magdeburg *ehem. StB. 
Montserrat Benedikt. 
München SB, UB. 
Wrocław BU. 
Würzburg UB. 
 Gesamtüberlieferung: 12 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
HC 14520. CA 1506. Hellinga: PT II 498. 
Nicht nachweisbar.