Ephrem  Syrus
✽ um 306 in Nisibis, † im Juni 373, Kirchenlehrer und Hymnendichter in der syrischen Kirche, zuletzt Diakon in Edessa.
 
Sicher schrieb Ephrem selbst nur syrisch; die Echtheit der griechischen, dem Ephrem zugeschriebenen Texte ist vielfach zweifelhaft, besonders dann, wenn einer griechischen Übersetzung kein syrisches Original gegenübergestellt werden kann. Die lateinischen Übersetzungen sind sämtlich nach griechischen Vorlagen hergestellt.
Vgl. Bardenhewer, Otto: Geschichte der altkirchlichen Literatur. Bd 4. Freiburg i. Br. 1924 S. 342–373.
Die Sermones selecti (Nr 9333f.) auch in Guillelmus Alvernus: Rhetorica divina (H 8305).
 
Sermones, lat.
Die nur griechisch (nicht syrisch) überlieferten Sermones liegen vor in der großen Opera-Ausgabe (griech.) T. 1–3, Rom 1732–46.
Nr 9331 u. 9332 enthalten 19 gezählte Sermones; es entsprechen in fortlaufender Numerierung den griech. Texten der römischen Ausgabe: 1 = II 209ff.; 2 = II 50ff.; 3 = III 148ff.; 4,1 = I 40 ff. (am Schluß abw.); 4,2 = II 370ff.; 5 = I 254ff. (von der Mitte an abw.); 6 = III 459ff.; 7 = I 172ff.; 8 = III 219ff.; 9 = I 148ff.; 10 = I 167ff.; 11 = II 165ff.; 12 = I 193ff.; 13 = I 154ff.; 14 = III 244ff.; 15 = III 418ff.; 16 = II 222ff.; 17 = III 74ff.; 18 = III 248ff.; 19 = II 21ff.
09331 Ephrem Syrus: Sermones, lat. von Ambrosius Traversarius. Florenz: Antonio Miscomini, 23.VIII.1481. 
90 Bl. [2]a–l⁸. 33 Z. Typ. 3:110/114R.
Bl. 1 leer. Bl. 2a Tabula ſuper ſermones Ephrem diaconi: ſecundum traductionem Venerabilis patris Ambroſii Camaldulenſis.  … Bl. 2b leer. Bl. 3a m. Sign. ai Epiſtola fratris Ambroſii in traductione Ephrem.  Ambroſius monachus Coſmo ſuo uiro clariſſimo plurimā ſalutē.  [⁵]Eregrinum nuper offendi e ſyria … Bl. 4b Sermo ſancti Efrem de penitentia.  [⁵]Ilectiſſimi nihil ſanctæ caritati præferamus. Multa  enim negligendo peccamus diebus ſingulis: … Sign. b poſſeſſiones ac domos reliquiſtis. Venite qui in ſolitudinibus &  … Endet Bl. 90a Z. 29 … ābo fleuerūt pariter / & glorificauerūt deū. Et nos igitur pro  his oībus referamus gloriā prī / & filio / & ſpūi ſcō: nūc & ſēper / & in  ſæcula ſæculorū amē. Explicit Sermo de laudibus Ioſeph.   .M.CCCC.LXXXI. Auguſti  .xxiii.  Impreſſum Florētiæ per Antoniū bartholomei miſchomini.  Bl. 90b leer.
Anm. Sotheby’s (London) Music, Continental and Russian Books and Manuscripts (20.V.2014) Nr 121.
HC 6599. Badalić 431. CBB 1401. Ce³ E-45. CIH 1260. IBE 2259. IBP 2071. IDL 1692. IGI 3679. Pell 4582. VB 2888. BSB-Ink E-69. Pr 6138. BMC VI 636.IB 27152. Bod-inc E-012. Madsen 1500. Rhodes: Oxford 735. Sack: Freiburg 1359. Sallander: Uppsala 2192. Walsh: Harvard 2863. ISTC ie00045000.
Aberystwyth NL (def.). Allendale UL (Bl. 1 def.). Ann Arbor UL. Aosta Sem (def.). Arezzo BCiv (2 Ex., 1. Ex. def.). Avignon BMun. Baltimore ArtM. Berlin *SB
. Besançon BMun (2 Ex., 2. Ex. Tab. fehlt). Bologna Gy. Brussel BR. Bryn Mawr GoodhartL. Buffalo PL. Burlington UL. Camarillo ehem. DohenyMemL. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Carmagnola BCiv. Cava dei Tirreni Benedikt. Città del Vaticano BVat
(4 Ex.). Como Sem. Cortona AccadEtrusc. Cuenca Sem. Dortmund StLB. Dublin TrinityC (def.). Dubrovnik Domin (def.), Franzisk, ZnanstKn (def.). Durham (N.C.) UL. Firenze BLaur, BMarucell (2 Ex.), BN (2 Ex.), BRiccard (3 Ex.), BRidolfi, Sem. Foligno BCom. Freiburg UB
. Genova BU. Haag KglB
, MMeerman
. Helsinki NB. Huesca BP. København *KglB. Liverpool UL. London BL
, IGermStud. Lucca BCap (2 Ex.), BStat. Madison (N.J.) RoseL. Mantova BCom. Milano BAmbros, BNBraid, BServ, BTrivulz. Modena BEst (2 Ex.). Montecassino Benedikt. München *SB
. Münster ULB. Napoli BN, Orat. Nelahozeves Lobkowitz. New Haven UL. New York *MorganL. Oxford Bodl (def.), CorpChristC. Padova BCap, BU. Palermo BCom (2 Ex.), BRegion. Paris Arsenal, BN (2 Ex.). Parma BPalat (2 Ex.). Perugia BAugust. Pesaro BOliveri. Pistoia Sem. Poppi BCom. Poznań Erzbisch. Providence HayL. Provo UL. Ravenna BClass. Roma BAlessandr, BAngel, BCasanat, BCorsin
, BN
, CFranzisk. Rovigo BConcord. Saint Paul CatherineUL. Sankt Petersburg Akad. San Marino (Calif.) *HuntingtonL. San Miniato BCom (def.). Santiago de Chile BN
. Serra Sant’Abbondio Abt. Siena BCom (2 Ex.). Spezia BCiv (def.). Stuttgart *LB
. Székesfehérvár Bisch (def.). Tarragona BP. Tübingen *UB
(Bl. 1 u. 2 fehlen). Uppsala UB. Venezia BNMarc, MCorrer. Verona BCiv. Volterra BGuarnacci. Washington (D.C.) CatholUL, LC. Wien *NB
. Zaragoza BU
.
Gesamtüberlieferung: 122 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
09332 Ephrem Syrus: Sermones, lat. von Ambrosius Traversarius. Brescia: Baptista de Farfengo, 15.XI.1490. 
72 Bl. a–i⁸. 40 Z. Typ. 2:77R. Vereinzelt Min. f. Init.
Bl. 1a m. Sign. a Epistola fratris Ambroſii in traductione Ephrem:  Ambroſius monachus Coſmo ſuo uiro clariſſimo pľimā ſalutē.  … Bl. 2a m. Sign. aii Z. 18 Sermo ſancti Efrem de pœnitentia.  (d)Ilectiſſimi nihil ſanctæ caritati præferamus. … Sign. b nachi qui in negligētia uixerūt: qui mūdi deſiderio deuicti ſunt:  … Endet Bl. 70b Z. 37 … & in ſæcula ſæculo. Amen. Deo gratias.  Impreſſum Brixie per preſbyte Baptistā Fargengo Anno di  M.cccc.lxxxx. Die  .xv. Mensis Nouewber.  Bl. 71a leer. Bl. 71b Tabula ſuper sermones Ephrem diaconi. … Endet Z. 33 Deo gratias.  Bl. 72 leer.
Anm. Als Vorlage diente die vorhergehende Nr.
H 6596. HCR 6600. Veneziani: Brescia 167. Petrella: Farfengo 7. Badalić 432. Ce³ E-46. CIH 1261. IBE 2260. IBP 2072. IGI 3680. Pell 4583. VB 2835. Pr 7014. BMC VII 985.IA 31204. Bod-inc E-013. Altés-Olivar 86. Madsen 1501. Oates 2632. Scardilli-Venezia 123. ISTC ie00046000.
Baltimore ArtM. Bergamo BCiv. Berkeley UL. Berlin *SB†
. Bologna Erzbisch, Gy. Brescia BQuerini (2 Ex.). Bryn Mawr GoodhartL. Budapest BAcadSci. Cambridge *UL. Cardiff UL. Cesena BMalatest. Chiari BMorcell (def.). Chicago NewberryL. Città del Vaticano BVat
. Dallas BridwellL. Dubrovnik Domin. Durham (N.C.) UL. Erlangen UB. Faenza BCom. Fermo BCiv. Ferrara BCom. Firenze BN. Forlì BCom. Genova BU. Genova Cornigliano ICalasanzio. Göttingen *SUB. Hartford TrinityC. København KglB. London BL
(def.). Lucca BStat (Bl. 72 fehlt). Madrid BN. Manchester RylandsL
. Matera BProv. Mestre Kapuz (def.). Milano BAmbros, BNBraid (2 Ex.), Karm. Modena BEst (2 Ex.). Mundelein FeehanL. Napoli BN (3 Ex.). New Haven UL. Nicosia BCom
(def.). Novara ArchCap, Sem. Oxford Bodl. Palermo BRegion. Paris BN. Parma BPalat. Perugia BAugust. Piacenza BCom. Poppi BCom. Rieti BCom. Roma BCorsin
, BVallicell. San Francisco SL. Stuttgart *LB
. Venezia BNMarc, MCorrer. Viadana BCom. Vic Bisch
(def.). Vicenza BBertol. Washington (D.C.) LC. Włocławek Sem.
Gesamtüberlieferung: 69 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
09333 Ephrem Syrus: Sermones selecti, lat. von Ambrosius Traversarius. [Rom: Eucharius Silber, um 1490]. 
26 Bl. [abc⁸d⁶]. 29–33 Z. Typ. 2:88R. Init. g2. Rubr. γ.
Bl. 1a ⁌ SERMO SANCTI EPHREN DE PENITENTIA AB AMBROSIO E GRECO IN LATINVʒ  TRADVCTVS.  (D)Ominus qui de alto patris ſinu  deſcendit ad terras: factuſ eſt  nobis ſalutis uia: de penitentia  nos admonet … Lage b De timore dei incipit Sermo Sancti Ephren.  … Endet Bl. 26b Z. 11 … Per hanc ergo fratres incedamus uiam ut uitam ęternā cōſequamur: In chriſto  ieſu do noſtro quem decet ois gloria honor et imperium: cum patre ſine principio et cū ſancto ac uiuifico ſpiritu nunc & ſemꝑ et in ſecula ſeculorū. Amē.  Finis. 
Anm. 1. Die Initiale I auf Bl. 7a fehlt auch (Pell 4581A; z. B. 1. Ex. Paris BN).
Anm. 2. Enthält nur 5 Sermones, und zwar in der Reihenfolge 9, 11, 13, 12 u. 1 von Nr 9331.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 84. Lyon BMun (Digitalisat).
HC 6602. Ce³ E-47. IBP 2073. IGI 3681. Pell 4581A. CRF XI 406. Pr 2897. 3897. BMC IV 120.IA 19070. Voulliéme: Trier 1785. Walsh: Harvard 1455. ISTC ie00047000.
Ann Arbor UL. Arezzo Kapuz. Bryn Mawr GoodhartL. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Città del Vaticano BVat
. Fano BFederici. Kraków BU. London BL
. Lucca BStat. Lyon BMun. Manchester RylandsL
. Milano BAmbros. Paris BN (2 Ex.). Parma BPalat (Bl. 1-4). Périgueux [BMun]. Ravenna BClass. Roma BVallicell (2 Ex.). San Marino (Calif.) *HuntingtonL. Torino BNU. Trier *StB. Urbana UL. Venezia BNMarc (Bl. a1-a4 fehlen). Vercelli BCiv. Washington (D.C.) LC. Wien *NB
.
Gesamtüberlieferung: 27 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
09334 Ephrem Syrus: Sermones selecti, lat. [Freiburg: Kilian Fischer, nicht nach 1491]. 
20 Bl. A⁶BC¹⁰. 2 Sp. 52–53 Z. Typ. 1:180G, 2:83G, 4:164G. Min. f. Init. KolTit.
Tit. Libri Sancti Effrem De Daneben Compunctione coꝛdis  Iudicio dei ⁊ Reſurre. ⁊c.  Beatitudine Anime  Penitentia  Luctamine ſpiritali  Die Iudicij  Bl. 2aα m. Sign. A Ingenioſi / acutiſſimi Sancti viri Effrē  Ediſſene eccleſie diaconi: De compunctiōe  coꝛdis: Liber pꝛimus incipit.  Capľm  .1. Pꝛemittens planctum auctoris pꝛo anime ſue / … Z. 9 (d)Oloꝛ me compellit dicere: … Sign. b Ita ergo age chariſſime mihi. ita age ⁊ acce-… Endet Bl. 17bβ Z. 50 vt oīs aīa  hᶜ medita ha ad vitā eťnā. amē  Sancti ac deuoti viri Effrem diaconi.  Liber de die Iudicij feliciter explicit.  Bl. 18aα Sancti viri et ſub-limis ingenij acumine vigentis / Effrem dia-coni / Libꝛoꝛū ꝑ capitula diſtinctio oꝛdinata /  … Endet Bl. 19aβ Z. 42 Sancti ac deuoti viri Effrem diaconi  Liber de die Iudicij feliciter explicit.  Bl. 19b u. 20 leer.
Anm. 1. Enthält in alter lateinischer Übersetzung die 6 Sermones: 1 ⸗ I 40ff. u. II 370ff.; 2 ⸗ III 553ff. (nur lat. erhalten); 3 ⸗ I 292ff. (Schluß abw.); 4 ⸗ I 148ff.; 5 ⸗ III 557ff. (nur lat. erhalten); 6 ⸗ II 50ff.
Anm. 2. Christie’s (New York) The Estelle Doheny Collection from St. Mary’s of the Barrens, Perryville, Missouri: Fine Printed Books and Manuscripts (14.XII.2001) Nr 93 u. 94 m. Prov. Perryville Sem.
HC 6597. H 6598. CBB 1400. Ce³ E-44. CIH 1262. Gspan-Badalić 260. IBE 2261. IBP 2074. IDL 1693. IGICorr 3681A. Pell 4580. CRF VI 767. CRF XIV 211. VB² 1155.35 (VB 555). BSB-Ink E-70. Pr 7711. BMC III 693.IB 14201. Bod-inc E-014. Borm: IG 964. Collijn: Stockholm 390. Collijn: Uppsala 526. Ernst: Hildesheim I,2 59. Finger: Düsseldorf 365–367. Gamper 101. Günther 429. Hubay: Augsburg 760. Hubay: Eichstätt 355. Juntke: MarienB 156. Madsen 1498. 1499. Mead 1823. Schlechter-Ries 640. 641. Pollard: MorganL 579. Raffel: Weimar 192. Sack: Freiburg 1360–1362. Voulliéme: Trier 249. Walsh: Harvard 1087. ISTC ie00044000.
Altenburg (Ö.) Benedikt. Anholt Salm. Ann Arbor SpauldingColl. Aschaffenburg StiftB (2 Ex.). Augsburg SStB, UB
. Avignon BMun. Baltimore ArtM. Bamberg SB (2 Ex.). Basel UB. Berkeley UL. Berlin *SB
(3 Ex., 2. Ex.†, 3. Ex.†). Bloomington LillyL. Boston (Mass.) PL. Brno UKn. Brussel BR. Budapest BU. Cambridge (Mass.) HoughtonL. Colmar BVille. Cremona BStat. Częstochowa Paul. Dallas BridwellL. Darmstadt *ULB
. Dillingen StudB. Donaueschingen ehem. HB. Düsseldorf *ULB (3 Ex.). Eichstätt UB. Einsiedeln Benedikt. Erfurt PredigerK
, StB (2 Ex.). Erlangen UB. Fiecht Benedikt
. Freiberg Gy (2 Ex.). Freiburg *UB
(2 Ex.). Göttingen *SUB. Göttweig Benedikt
. Gotha ForschB
. Graz ZBFranzisk (2 Ex.). Győr Sem. Halle FranckeStift
, MarienB
, ULB. Hamburg GyChristian. Heidelberg *UB
(2 Ex.). Heiligenkreuz Zisterz
. Hildesheim DomB. Jena ULB. Karlsruhe LB
(3 Ex.). Katowice BSlask. Klagenfurt DomKap, UB. Klosterneuburg Aug. København *KglB (2 Ex.). Köln UStB
. Kraków Bern (2 Ex.), BU (2 Ex.). Latrobe C. Leipzig BuchM
, UB
(3 Ex.). Linz LB. Ljubljana NUKn. Livorno BLabron. London BL
(3 Ex., 3. Ex. Bl. 1–19). Lüneburg RatsB. Luxembourg BN. Madrid AcadHist, BU. Mainz GutenbergM. Manchester ChethamL. Martin NKn. Minneapolis UL. Mogiła Zisterz. Moskva GosB. München Franzisk, *SB
(6 Ex.), *UB
(2 Ex.). Münster ULB. New Haven UL. New York *MorganL, PL. Northampton (Mass.) SmithC. Nürnberg GermanNM, StB
(2 Ex.). Oberlin C. Olomouc SKn (2 Ex.). Olsztyn Hosianum. Oxford Bodl (2 Ex.). Palma de Mallorca BP. Paris BN, Genev, Mazarin. Passau SB. Pelplin Sem. Perryville Sem (2 Ex., ehem. 1. Ex., ehem. 2. Ex.). Poznań BRaczynski. Praha NKn (5 Ex.), Präm (2 Ex.). Przemyśl Reform. Regensburg HB
, SB (2 Ex.). Roma BAlessandr. Saint Bonaventure FranziskI. Salzburg BenediktPeter. Sankt Florian Aug. Sankt Gallen StB
. Sankt Paul Benedikt. Sankt Peter [HistB]
. Sankt Petersburg Akad, NB (3 Ex.). San Marino (Calif.) *HuntingtonL (Rubr. 1491). Schleusingen M. Schwabach K. Segorbe Sem. Seo de Urgel Bisch. Sigmaringen HB
. Solothurn ZB
. Stockholm *KglB. Stuttgart *LB
(4 Ex.). Trier StB. Tübingen *UB
(Rubr. 1491). Tulle BMun. Uppsala UB. Urbana UL. Utrecht BU
. Valencia Franzisk. Warszawa Sem (def.). Washington (D.C.) LC. Weimar HerzoginAnnaAmaliaB
. Wertheim K. Wien Benedikt, *NB
. Wiesbaden LB
. Włocławek Sem. Wolfenbüttel HerzogAugustB
(2 Ex.). Wrocław *BU (3 Ex.), Kap (2 Ex.). Würzburg UB
(3 Ex.). Xanten Stift (2 Ex.). Zerbst *Gy
. Zürich ZB (2 Ex.). Zwickau RatsSchB (2 Ex.).  — Pettersen (Tuckahoe).
Gesamtüberlieferung: 191 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
8 Sp. 52a Ephrem Syrus: Sermones selecti, lat. Nürnberg: Anton Koberger, 1492. 
H 6601. PA II 211.212.
Panzers Beschreibung beruht auf Einsichtnahme in einen Sammelband der Bibliothek Ettenheimmünster (heute in Karlsruhe LB), der außer GW 9334 auch GW 3413 mit der Schlussschrift ‘Nürnberg: Koberger 1492’ enthielt. Offensichtlich hat Panzer versehentlich das Kolophon von GW 3413 auch auf GW 9334 bezogen.
Sermones, franz.
Wörtliche Übersetzung der Ausgabe Nr 9331, jedoch mit Einteilung in 20 Sermones, da 4,1 als 4 und 4,2 als 5 gezählt wurde. Die Übersetzung erfolgte im Auftrag von Kardinal Philipp von Luxemburg, Bischof von Le Mans (1476–1507).
09335 Ephrem Syrus: Sermones, franz. von Pierre Cueuret. Paris: [Jean Morand für] Antoine Vérard, [um 1500]. 
88 Bl. a⁸b–n⁶o⁸. 39–40 Z. Typ. 2:100G, 4:130G. Init. f. Min. f. Init. Rubr. β. 1 Hlzs.
TitHlzs., Wappen  La fleur de pꝛedicacion ſelon ſainct  Effrem tranſlatee de grec en latin et  tranſlatee de latin en francoys: a la  requeſte de treſreuerēd pere en dieu  mōſſeigneur Philippes Cardinal de  Luxembourc.  Bl. 1b ⁌ Senſuit la table des ſermons du bon ⁊ gloꝛieux pere le benoiſt ſainct Effrem.  … Z. 34 Cy fine la table des ſermons contenuz en ce pꝛeſent volume.  Et apꝛez commence le ꝓlogue. Et depuis ſenſuit le pꝛemier ſermon qui eſt de penitence.  Bl. 2a m. Sign. aii (B)Onoꝛum laboꝛum gloꝛioſus eſt fructus / Sapientie quarto capitulo.  Le ſage dit en ſon liure de ſa-pience. … Sign. b ſent en le mectant maintenant deuant vous / affin que lenſeignies aux  … Endet Bl. 88b Z. 12 … vng ſeul dieu gloꝛieux maintēnant et touſiours par le ſiecle des ſiecles. Amen.  ⁌ Cy fine le ſermon de ioſeph. Et ſemblablement tout le liure conte-nant vingt ſermons du bon pere ſaint effrem: … Z. 18 … Impꝛime a paris par Anthoine verard: libꝛaire demourant a paris: a lymaige ſaint Iehan leuangeliſte: aupꝛes le carfourt ſaint Seuerin  ou au palaiz au pꝛemier pillier deuant la chappelle ou len chante la meſſe  de meſſeigneurs les preſidens. 
Vorlage: København KglB (Einzelfotos).
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 66.
C 2300. Bechtel E-126. Macfarlane 136. Pell 4584. CRF III 327. Pr 8453. BMC VIII 185.IB 40630. Lökkös: Cat.Genève 178. Madsen 1502. ISTC ie00047500.
Genève BPU. København *KglB. London BL
. Paris BN. Toulouse BMun.
Gesamtüberlieferung: 5 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendrucke • © 1978 Anton Hiersemann, Stuttgart • https://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/EPHRSYR.htm • Letzte Änderung: 2013-12-03