09428 Euclides: Elementa. Übers. Adelardus Bathoniensis. Bearb. Johannes Antonius Campanus. Venedig: Erhard Ratdolt, 25.V.1482. 
138 Bl. a¹⁰b–r⁸. 45 Z. Typ. 1:109R, 3:91G, 4:56G, 6:76G, 7:92G. Init. b, c, h, m, q. Rubr. α. Zahlr. schem. Hlzs. Rotdr. KolTit.
Bl. 1a leer. Bl. 1b ⁌ Erhardus ratdolt Auguſtenſis impꝛeſſoꝛ. Sereniſſimo  alme vrbis venete Pꝛincipi Ioanni Mocenico  .S.  Solebam antea ſereniſſ ime pꝛinceps mecum ipſe cogitans admirari  quid cauſe eſſet ꝙ in hac tua pꝛepotenti ⁊ fauſta vrbe cum varia au-ctoꝛum veterum nouoꝛum volumina quottidie impꝛimeren. In  hac mathematica facultate vel reliquarum diſciplinarum nobiliſſima  aut nihil aut parua quedam et friuola in tanta impꝛeſſoꝛū copia qui  in tua vrbe agunt : viderentur impꝛeſſa. Hec cum mecum ſepius diſcuterem inueniebam id difficultate operis accidiſſe. Non enim adhuc  quo pacto ſchemata geometrica … Z. 12 excogitauerant. Ita cum hoc ipſum tantūmodo cōmuni omnium  vtilitati que ex his percipitur. obſtaret mea induſtria nō ſine maximo  laboꝛe effeci. vt qua facilitate litterarum elementa impꝛimuntur. ea  etiam geometrice figure conficerentur. … Z. 33 … Eu-clides igitur megarenſis ſereniſſime pꝛinceps qui  .xv. libꝛis omnem  geometrie rationem conſummatiſſime complexus eſt : quem ego ſumma ⁊ cura ⁊ diligentia nullo pꝛetermiſſo ſchemate impꝛimendum cu-raui : ſub tuo numine tutus felix pꝛodeat.  Bl. 2a (in Winkelleiste) rot Pꝛeclariſſimus liber elementoꝛum Euclidis perſpi-caciſſimi  : in artem Geometrie incipit quāfoeliciſſime :  schwarz (P¹¹)Unctus eſt cuius ꝑs nō eſt. ⁌ Linea eſt  lōgitudo ſine latitudine cuiꝯ quidē ex-tremitates ſť duo pūcta. … Sign. b triangulū que ſunt  .b.k.⁊.c.f.⁊ qꝛ vter duoꝝ angulorum  .b. a. c. ⁊. b. a. g. eſt rectꝯ  … Endet Bl. 137 b Z. 39 … quare aſſginato coꝛpoꝛi conſtat nos ſperam quemadmodū ꝓ-poſitum erat inſcripſiſſe.  ⁌ Opus elementoꝛū euclidis megarenſis in geometriā artē In id quo Campa-ni ꝑſpicaciſſimi Cōmentationes finiūt. Erhardus ratdolt Auguſtenſis impꝛeſſoꝛ  ſolertiſſimus. venetijs impꝛeſſit. Anno ſalutis  .M.cccc.lxxxij. Octauis. Cale.  Iu. Lectoꝛ. Uale.  Bl. 138 leer.
Anm. 1. In einigen Dedikationsexemplaren ist der Widmungsbrief auf Bl. 1b in Golddruck. Vgl. Carter, Victor/Hellinga, Lotte/Parker, Tony: Printing with Gold in the Fifteenth Century. In: The British Library Journal 9(1983) S. 1–13 [28.IV.2017]. — Anderson, Emily R.: Printing the Bespoke Book. Euclid’s ‘Elements’ in Early Modern Visual Culture. In: Nuncius 35(2020) S. 536–560. — Die Überschrift ist in Typ. 5:155G gesetzt: Erhardus ratdolt Auguſtenſis impreſſor Sereniſſimo Almae vrbis venetae  Principi Ioanni Mocenico .S.  Auch der Text des Briefes selbst zeigt abweichenden Satz: Z. 4 Solebam antea Sereniſſime Pꝛinceps mecū ipſe cogitans admi-rari quid cauſae eſſet: … (Pell 4630A. BMC V 285 zu IB.20514. Schottenloher: Liturg. Druckwerke Taf. VI; z.B. Ex. Augsburg SStB. 2. Ex. Budapest BU. 1 Ex. London BL. 2. Ex. München SB. 2. Ex. Paris BN).
In den Pergamentexemplaren fehlen auf Bl. 2a die Leiste und die große gedruckte Initiale P. Sie sind durch gemalte ersetzt (z.B. Ex. London BL. Paris BN). Ferner sind auch in diesen Ex. auf Bl. 2–9 die Initialen meist andere als in den Papierex., sie gehören aber im Gegensatz zu der Bemerkung bei Pellechet zum Material des Ratdolt. — Im Ex. Dallas BridwellL ist Bl. 2 vollständig durch ein sehr gutes hsl. „Faksimile“ ersetzt (Digitalisat).
Anm. 2. Bl. 2–9 auch in einem früheren Druckzustand erhalten: z.B. Bl. 2a (in Winkelleiste) rotPꝛeclariſſimū opus elementoꝝ Euclides megarēſis vna cū cō-mentis Campani ꝑſpicaciſſimi in artē geometriā incipit feliciť.  schwarz (P¹¹)Unctus eſt cuius ꝑs non eſt. ⁌ Linea eſt  longitudo … (Pell 4630 A. VB 3781.1. BMC V 285 zu IB.20514; z.B. Ex. 2 Berlin SB. Bonn ULB. Göttingen SUB. Hamburg SUB. 1. Ex. London BL. 2. Ex. München SB, UB. Paris Arsenal, BN [g V 34]. 1. Ex. Wien NB).
Vgl. Baldasso, Renzo: La stampa dell’editio princeps degli Elementi di Euclide (Venezia, Erhard Ratdolt, 1482). In: The Books of Venice/Il libro veneziano. Hrsg. Lisa Pon und Craig Kallendorf. Venedig/New Castle (Del.) 2008. (Miscellanea Marciana. 20.) S. 61–100. — Baldasso, Renzo: Printing for the Doge: On the First Quire of the First Edition of the ‘Liber elementorum Euclidis’. In: La Bibliofilía 115(2013) S. 525–552.
Anm. 3. Einige Ex., z.B. New Haven UL. New York MorganL, 1. Ex. Washington (D.C.) LC, haben auf Bl. 114a Z. 45 einen Druckfehler: ꝑpendiculares a corau- statt perpendiculares a ; vgl. Bühler in Gutenberg-Jahrbuch 1966 S. 102–104.
Anm. 4. Zu dieser Ausg. brachte Ratdolt eine Anzeige heraus (Burger: Buchhändleranzeigen 25, M37127). Vgl. Als die Lettern laufen lernten. Medienwandel im 15. Jahrhundert. Inkunabeln aus der Bayerischen Staatsbibliothek München. Ausstellungskatalog. Wiesbaden 2009. Nr 20 u Nr 80 (m. Abb.).
HC 6693. Klebs 383.1. Sander 2605. Badalić 433. CBB 1425. Ce³ E-113. CIH 1272. IBE 2334. IBP 2090. IBPort 683. IDL 1731. IGI 3722. IJL² 164. Kaplan 202. Pell 4630A. CRF I 580. CRF II 176. CRF VI 776. CRF VII E-1. CRF XI 410. CRF XIII 846. VB 3781. 3781.1. BSB-Ink E-106. Pr 4383. BMC V 285.IB 20513. 285.IB 20514. 285.IB 20515. Bod-inc E-036. Aleksandrovič 7. Borm: IG 977. Chantilly 709. Collijn: Stockholm 397. Collijn: Uppsala 533. Günther 3593. Hubay: Augsburg 769. Kind: Göttingen 152. 153. Madsen 1511. Mendes: Lisboa 510. Oates 1748. 1749. Ohly-Sack 1106. Petrella: Dongo 15. Rhodes: Oxford 740. Sack: Freiburg 1374. Schlechter-Ries 646. Sheehan: Vaticana E-33. Šimáková-Vrchotka 727. Voulliéme: Trier 1884. Walsh: Harvard 1805–1807. ISTC ie00113000.
Aarau KantB. Aberdeen UL. Aberystwyth NL. Alba Julia Batthyan. Amsterdam UB. Ann Arbor SpauldingColl. Antwerpen BConscience. Ascoli Piceno BCom (2 Ex.). Assisi BCom. Augsburg SStB. Austin UL (2 Ex.). Baltimore ArtM, GarrettL. Barcelona AcadBuenLetr, Ateneo
. Basel UB. Bergamo BCiv (2 Ex.). Berkeley UL (3 Ex.). Berlin KunstB, *SB
(2 Ex.). Bethlehem UL. Bloomington LillyL. Bologna BU, CSpagna, Gy. Bonn *ULB
. Boston (Mass.) PL. Brescia BQuerini (2 Ex.). Brno UKn. Brussel BR. Bryn Mawr GoodhartL. București M. Budapest BAcadSci, BN, BU (2 Ex., 1. Ex. def., 2. Ex. def.). Buffalo MSci. Cagliari BU. Camarillo ehem. DohenyMemL. Cambridge ChristC, FitzwilliamM, GonvilleC, JohnC, KingC, TrinityC (2 Ex.), UL (2 Ex., 1. Ex. def.). Cambridge (Mass.) HoughtonL (2 Ex.), RadcliffeI. Camerino BValentin. Casale Monferrato Sem. Castelvetrano BCom. Chantilly MConde. Charkiv BU
. Charlottesville McGregorL. Chatsworth L. Chiari BMorcell (2 Ex.). Chicago CudahyMemL, NewberryL, UL. Città del Vaticano BVat
(4 Ex.). Claremont HonnoldL. Coimbra BU. Coleraine UL. Colmar BVille. Cologny BBodmer. Como BCom. Conversano Sem. Cremona BStat. Częstochowa Paul (def.). Dallas BridwellL. Darmstadt *ULB. Dongo Franzisk
. Dublin Acad, TrinityC. Dresden SUB (z.Z. Moskva GosB). Dunfermline PL. Durham Cathedr. Edinburgh NL
, Observat, UL (2 Ex.). Elbląg BNorwid. Engelberg Benedikt. Fermo BCiv. Ferrara BCom. Firenze BN (2 Ex.), Lyz, SocDante. Frankfurt (Main) UB. Freiburg *UB
. Galesburg KnoxC. Gdańsk Akad. Genova BDurazzo, BU. Glasgow UL
(2 Ex.). Göttingen *SUB
. Göttweig Benedikt
(Bl. 1 fehlt). Gotha ForschB
. Haag KglB
, MMeerman
. Hamburg SUB
. Hannover LB. Hanover DartmouthC. Heidelberg *UB
. Heilbronn StArch. Helsinki NB. Holland HopeC. Křivoklát Fürstenberg. Leuven TheolF. Hino UL. Hiroshima UEcon. Imola BCom. Ithaca UL. Kalocsa BMetr (def.). Kanazawa ITech (def.). Kansas City (Mo.) HallL. Kiel UB
(2 Ex.). Kyoto WomenUL. København *KglB. Kraków BCzartoryski (def.), BU, MN. Kremsmünster Benedikt (def.). La Chaux-de-Fonds BVille. Langres SocHist. Leeds UL
. Leiden BU
. Leipzig StB
, *UB
. Liège BU (2 Ex.). Lisboa BN. Liverpool PL. Loano Aug. London AstronomSoc, BL
(3 Ex., 2. Ex. Perg.), RSoc, UC, UL (2 Ex.), VictoriaAlbertM. Los Angeles BeltL, BioMedL, GettyL. Louisville UL. Lucca BStat. Lund UB. Lyon BMun. Madrid Alba, BN
, PalacR. Manchester RylandsL
. Mantova BCom. Melbourne SL (def.). Messina BU (2 Ex.). Milano BAmbros, BNBraid (3 Ex.), SocStorLombard. Modena BEst. Moskva BU. München *SB
(2 Ex.), *UB
(def.). Napoli BN (3 Ex.), BU. Newcastle PL, UL. New Haven MedSch, UL (2 Ex.). Newport (R.I.) RedwoodL. New York ButlerL (3 Ex.), *MorganL (2 Ex.), PL (3 Ex.), PlimptonL. Norman UL. Nürnberg StB
. Osaka UL. Oslo NB. Ottawa NL. Oxford Bodl (2 Ex.), BrasenoseC. Palermo BCom (2 Ex.), BRegion (3 Ex.). Paris Arsenal, BN (8 Ex., 1. Ex. Perg.), Genev
, IFrance, Mazarin. Parma BPalat (2 Ex.). Perpignan BMun (def.). Perugia BAugust (2 Ex.). Pesaro BOliveri. Pescia BCap (2 Ex.). Philadelphia ehem. FranklinI (vor 1997 verkauft), UL. Piacenza BCom (2 Ex.). Pisa Sem. Pittsburgh CarnegieUL
. Plasencia Bisch. Poppi BCom. Poznań Erzbisch. Praha NKn (2 Ex.), Präm. Princeton IAdStud, ScheideL, UL. Providence ABrownL, HayL. Ravenna BClass (2 Ex.). Roma BAngel, BCasanat (2 Ex.), BCorsin
(3 Ex.), BenediktPaolo, BLancis
, BN
. Rovigo BConcord (2 Ex.). Salt Lake City UL. Salzburg UB. San Candido Collegiat. San Diego SUL. San Francisco PL. San Gimignano BCom. Sankt Florian Aug. Sankt Gallen Benedikt (def.). Sankt Paul Benedikt. Sankt Petersburg Akad, NB (def.). San Marino (Calif.) *HuntingtonL (3 Ex.). San Millán de la Cogolla Aug. Sendai TohokuUL. Sevilla BColomb. Šibenik Franzisk. Sibiu Brukenthal. Sighișoara BMun. Sopron Gy. Stanford UL. Stockholm *KglB. Strängnäs RoggeB. Stralsund *Arch
. Strasbourg BNU. Stuttgart *LB
. Suita KansaiUL. Sydney UL
. Tenri City CentrL. Tokyo CSci, DietL, KeioUL. Torino BNU. Toronto UL. Toruń BU, KsMiejsk. Trento Franzisk, SemI. Treviso BCom. Trier StB. Trieste BCiv. Tucson UL (def.). Uppsala *UB. Urbana UL. Valladolid BU. Venezia *BNMarc, MCorrer. Vercelli M (def.). Verona BCiv. Vicenza Sem. Volterra BGuarnacci. Washington (D.C.) DibnerL, FolgerL, GeorgetownUL, LC (3 Ex., 3. Ex. def.). Wellesley C. Wellington TurnbullL (def.). Wien *NB
(2 Ex.). Williamstown ChapinL. Wolfenbüttel HerzogAugustB. Wrocław *BU (2 Ex., 2. Ex. def.). Würzburg UB
(def.). Zagreb Metropol. Zeitz Stift. Zittau StB. Zürich BTechHochSch
, ZB.  — Holkham Hall (Norfolk). Strouse (New York). Williams (Gates Mills).
Gesamtüberlieferung: 339 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen und mindestens 1 Exemplar in Privatbesitz nachgewiesen.
Gesamtkatalog der Wiegendrucke • © 1978 Anton Hiersemann, Stuttgart • https://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/GW09428.htm • Letzte Änderung: 2013-12-03