Herben, Matthaeus
Herbenus Traiectensis, Humanist, Musiktheoretiker und Grammatiker, ✽1451 in Wallonien, ab ca. 1480 in Maastricht, Praeceptor und Rector an St. Servatius, †9.X.1538.
Vgl. MGG VI 190–191. — Wouters, H. H. E.: Mattheus Herbenus Traiectensis, een humanist van het eerste uur. In: Miscellanea Trajectensia. Bijdragen tot de geschiedenis van Maastricht. Maastricht 1962 S. 263–329. (Werken uitgegeven door Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genottschap. 4.). — Ijsewijn, Josef: Lo storico e grammatico Matthaeus Herbenus di Maastricht, allievo di Perotti. In: Studi umanistici piceni 1(1981) S. 93–121. — Gumbert, J. P.: Herbenus Writes ‘Truly Latin’. In: Quaerendo 41(2011) S. 243–255.
 
Diasynthetica
12280 Herben, Matthaeus: Diasynthetica. [Köln: Ulrich Zell, um 1485]. 
28 Bl. ab⁸cd⁸. 36 Z. Typ. 3:83G.
Bl. 1 leer. Bl. 2a De conſtructione ſubſtantiuoꝛū in ſimili caſu  [³]Eus pater. dei pis. deo patri. deū patrē   … Sign. b reſpectus habere pōt diuerſos caſus ⁊ ꝓpterea repo… Endet Bl. 28a Z. 11 … Nota nōnulli imitātes grecos cōputant interiectōnes int’ aduerbia.  Dyaſinthetica per Matheū herben Rectoꝛem  ſcholariū beati Seruatij ex eruditiſſimis Gꝛāmatice  pꝛofeſſoꝛibꝯ Guarino at Nicolao perotto Archi-epiſcopo Sipōtino do ſuo extracta deſint feliciter.  Bl. 28b leer.
Vorlage: Res.Publ. Unit 30. Zwickau RatsSchB (Original).
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 30.
Borchling-Claussen 59. VK 556. IBP 2715. Hubay: Augsburg 1026. ISTC ih00069800.
Augsburg *SStB. Dresden *SUB (z.Z. Moskva GosB). Wrocław *BU (def.). Zwickau *RatsSchB.
Gesamtüberlieferung: 4 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
30 Bl. [a–c⁸d⁶]. 33–35 Z. Typ. 1:82G, 2:ca.100G.
Tit. FORMVLARE GRAMMATICE  Bl. 1b Matheus herben Rectoꝛ ſcolarium  diuij Seruacij in oppido Traiectenſi  frauciſco ex ſoꝛoꝛe ſua nepoti  Minime videboꝛ rem quidem indignam aggredi  officio meo. … Bl. 2a De conſtructione Subſtātiuoꝛū in ſimili caſu.  [²]Eus pater. dei patris. deo patri. deū patrē ⁊.  … Lage b Quarto bā ad deābulādū ꝑtinēcia rerūt accuſatim  … Endet Bl. 30a Z. 6 … Nota nōnulli imitantes grecos conputant interiectiones inter  aduerbia.  Dyaſȳthetica per Matheum herben Rectoꝛē  ſcolarium beati Seruacij ex eruditiſſimis Grāmatice profeſſoribus Guarino atq Nicolao  perotto Archiepiſcopo Sipontino domino  ſuo extracta deſint feliciter  Finis  Bl. 30b leer.
Vorlage: København KglB (Mikrofilm).
Borchling-Claussen 126. Madsen 1926. ISTC ih00069870.
København *KglB.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
12282 Herben, Matthaeus: Diasynthetica. [Köln: Heinrich Quentell, um 1487]. 
24 Bl. a–c⁸. 38–39 Z. Typ. 3:180G, 4:91G, 5:75G. Init. g.
Tit. De cōſtructione ſub-ſtātiuoꝝ ī ſimili caſu  Bl. 2a De conſtructione ſubſantiuoꝛum in ſimili caſu  [] (E¹)us pater. dei pis: deo patri deū pꝛēz. .  … Sign. b empte paruo. Mentoſi ergo illi verſus ſunt qui feruntur. Quā… Endet Bl. 23b Z. 10 Nota nōnulli imitantes grecos computant interiectiones  inter aduerbia.  Dyaſinthetica per Matheū herben. Rectoꝛem ſcholariu  beati Seruatij ex eruditiſſimis Grāmatice ꝓfeſſoꝛibus Gua-rino at Nicolao perotto Archiepiſcopo Sipontino domino  ſuo extracta deſint feliciter.  Bl. 24 leer.
Vorlage: Haag KglB. Oxford Bodl (Mikrofilme). Stockholm KglB (Teilmikrofilm). Fulda Sem (1 Foto).
Reproduktionen: Oxford Bodl (Digitalisat).
C 1759. R 548. Borchling-Claussen 306. CA 495. ILC B64. VK 557. CBB 1881 u.Suppl. IDL 2233. Pr 1377. Bod-inc H-040. Collijn: Stockholm 1259. Zedler: Nassau 355. ISTC ih00069850.
Donaueschingen ehem. HB. Fulda *Sem. Gent BU (Bl. 1 fehlt). Haag KglB. Limburg *BischB
(Bl. 1 fehlt). Oxford Bodl
. Palermo BRegion?. Stockholm KglB.
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
12283 Herben, Matthaeus: Diasynthetica. [Köln: Heinrich Quentell, um 1491]. 
24 Bl. aAa–dDd⁶. 35–36 Z. Typ. 3:180G, 7:80G. KolTit.
Tit. De conſtructōe ſubſtantiuoꝛum. adiectiuoꝛum. ꝓnominū: verboꝛum. Et de oꝛdinibus eoꝛundem Et de conſtructione coniunctionum.  pꝛepoſitionum. ⁊ interiectionum Incipit libellus  Bl. 1b De conſtructioue ſubſtātiuoꝛum in ſimili caſu.  []Eus pater. dei pis  deo patri. deū patrē ⁊c. … Sign. b id ē ꝓnunciare (Alexāder) ibi. Verba ſūpta foꝛis. xi  … Endet Bl. 24b Z. 25 Nota nōnulli imitātes grecos computant interiectōnes inter aduerbia.  Dyaſinthetica per Matheū herben Rectoꝛē ſcholarium beati Seruatij ex eruditiſſimis Grāmatice pꝛofeſſoꝛibus Guarino at Nicolao perotto Archieo Sipontino domino ſuo extracta. deſint feliciter. 
Vorlage: Frankfurt (Main) UB (Mikrofilm).
HC 8450. C I 6147(nicht Hain). Borchling-Claussen 217. CA 918a. ILC B65. VK 558. IDL 2234. Günther 790. Madsen 1925. Oates 798. Ohly-Sack 1428. ISTC ih00069900.
Cambridge UL. Frankfurt (Main) *UB
. København KglB. Leipzig UB
. Leuven TheolF. Maastricht StB
. Salzburg BenediktPeter, UB.
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
10 Sp.682a Herben, Matthaeus: Diasynthetica. Reutlingen: Johann Otmar, 1491. 
H 6147(nicht Copinger). PA II 402.35.
Nicht nachweisbar. Möglicherweise identisch mit Nr 12285. Das Impressum ist vermutlich von einem angebundenen Text eines Sammelbandes aus der Kartause Buxheim übernommen, wobei es sich um GW 6345 oder 11242 handeln könnte.
12284 Herben, Matthaeus: Diasynthetica. Köln: Heinrich Quentell, [um 1493]. 
24 Bl. A–D⁶. 35–36 Z. Typ. 3:180G, 7:80G. KolTit.
Tit. De cōſtructione ſubſtantiuoꝛum. adiectiuoꝛum. ꝓnominum verboꝛum. Et de oꝛdinibus eoꝛuudem. Et de conſtructione coniunctionum pꝛepoſitionum. et interiectionum Incipit libellus  Bl. 1b De conſtructione ſubſtantiuoꝛum in ſimili caſu.  [³]Eus pater. dei patris  deo patri. deū patrem ⁊c. … Sign. b id eſt ꝓnuuciare (Alexander) ibi Verba ſumpta foꝛis. xi  … Endet Bl. 24b Z. 25 Nota. nonnulli imitantes grecos computant interiectiones inter aduerbia.  Dyaſinthetica per Matheum herben Rectoꝛem ſcholarium beati Seruatij ex eruditiſſimis grammatice ꝓfeſſoꝛi-bus Guarino at Nycolao perotto Archieo Siponti-no extracta. Per pꝛouidū Henricū Quentell Colonie im-pꝛeſſa. deſinit feliciter 
Vorlage: Augsburg UB (Mikrofilm). Salzburg BenediktPeter (Einzelfotos).
Reproduktionen: Freiburg UB (Digitalisat).
Borchling-Claussen 90. Pr 1403. BMC I 280.IA 4836. Sack: Freiburg 1794. ISTC ih00069890.
Augsburg *UB
. Frauenfeld KantB. Freiburg UB
. Klagenfurt UB (hsl. datiert 1498). London BL
. Salzburg BenediktPeter, UB.
Gesamtüberlieferung: 7 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
12285 Herben, Matthaeus: Diasynthetica. [Leipzig]: Melchior Lotter, 24.IV.[14]99. 
26 Bl. A–D⁶E⁶. 33–34 Z. Typ. 2:168G, 3:336G, 4:88G.
Tit. Dyaſinthetica. ex  eruditiſſimis Grāmatice ꝓfeſſoribus Guarino Nicolao quoq  perotto accurate extracta. regu-latam docens conſtructibilium  conbinationē. Incipit foeliciter.  Bl. 2a m. Sign. Aij De conſtructione ſubſtantiuoꝛum  in ſimili caſu.  []Eus pater. dei patris. deo patri. deum patrem ⁊.  … Sign. b Verba aūt hoꝛū vim htia ſunt ba adiectīa que pt reſolui  … Endet Bl. 26b Z. 9 … Nota nōnulli imitantes grecos com-putant interiectiones inter aduerbia.  Dyaſinthetica ex eruditiſſimis grāmatice ꝓfeſ-ſoribꝯ Guarino at Nicolao perotto extracta  Et per Melchioꝛem Lotter Liptzenſis opidi cō-ciuem ſub Anno ſalutis .xcix. impꝛeſſa. octauo  may kalen. foeliciter finita. 
Vorlage: Nürnberg StB (Mikrofilm).
H 6148. Collijn: Uppsala 487. ISTC ih00069950.
Nürnberg *StB
. Sankt Petersburg NB. Uppsala UB.
Gesamtüberlieferung: 3 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Historia Nigropontis
12286 Herben, Matthaeus: Historia Nigropontis. Daran: Factio Ferrariensium. — Oppugnatio oppidi Schutrensis. [Köln: Drucker der Elegantiarum viginti praecepta (GW 285), um 1487]. 
10 Bl. [a¹⁰]. 32–33 Z. Typ. 1:82G. Marg.
Bl. 1a Honoꝛabili viro Arnoldo de Eldris Canonico.  atq Scolaſtico eccleſie beati Seruacij Matheus  herben Scolariū ſuoꝝ Rector Salutē pluia dicit  [³]Vm his diebꝯ paucis paulo … Bl. 2a Incipit Lamentabile excidium Chriſtianoru ex  toto orbe famoſiſſima Inſula Grecie Euboya ab ī  fideliſſimis crucis Chriſti hoſtibus atq īpijſſimis  Turchis ad honorabilē virum Arnoldū de Eldris.  Scolaſticum beati Seruacij  [³]Criptuꝛus ita miſeꝛabile: toti Criſtiāo  populo lamētabile Euboye Inſule excidiu  primum deſignabo ſitū ac naturā loci. … Endet Bl. 6a Z. 6 … Turchis victoꝛiam audiuiſſe   hec fuit Que vtinam ſit. magnꝯ nobis atq  immoꝛtalis deus concedat. Amen.  Finit hiſtoꝛia Nigropontis  Bl. 6b Deſcripcio tumultuarie factionis nuper habite  inter prīcipes Ferrarie per Matheū herben Rector  Scholariū beati ſeruacij dum hec gererentur Bononie erat  [³]icolao Eſtenſi Marchioni Ferrarie. quom  multi eſſēt filij. tum legitimi tum naturales  … Endet Bl. 7a Z. 21 … . Annus autem quo hec acta ſunt fuit a  natiuitate ſaluatoris Milleſimo quadringenteſimo  cui ſeptuageſimuſſextus occurrit dies vero quinta  ſeptembris.  Finit factio ferrarienſium  Bl. 7b Hāc oppugnacionem oppidi Schutrenſis ſcripſit  Matheꝯ herben Rectoꝛ Scholarium beati ſeruacij  ex clara ciuitate Bononienſi ad nōnullos ciues hu|ıus inſignis oppidi Traiectenſis .Anno ab incarnacione verbi dei .Mcccclxxiiij.  [³]chutrū oppidum ē Epirhotarum foꝛtiſſimū  et turchoꝛum nupeꝛ clade non minus famoſum … Endet Bl. 10b Z. 10 … vt in conſpectū eius venit in equeſtrem oꝛdinem aſſcriptus.  Laus deo 
Vorlage: Res.Publ. Unit 4. Köln UStB (Mikrofilm).
Anm. Vgl. Meserve, Margaret: News from Negroponte: Politics, Popular Opinion, and Information Exchange in the First Decade of the Italian Press. In: Renaissance Quarterly 59(2006) S. 440–480 Nr 17.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 4. Res.Publ. Unit 52. Haag KglB (IISTC). Oxford Bodl (Digitalisat).
Ce³ H-70. IDL 2235. Pell 5760. CIBN H-37. Bod-inc H-041. Mead 895. ISTC ih00070000.
Durham *UL. Haag KglB. Köln *UStB
. London BL. Maastricht StB
. Oxford Bodl. Paris BN. San Marino (Calif.) HuntingtonL.
Gesamtüberlieferung: 8 Exemplare/Fragmente in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendrucke • © 2000 Anton Hiersemann, Stuttgart • https://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/HERBMAT.htm • Letzte Änderung: 2011-12-14