Jacobus van Maerlant
GND 118556274. Bedeutendster und produktivster mittelniederländischer Autor des 13. Jh.s. ✽ca. 1230, nach eigener Aussage in der Gegend von Brügge, etwa 1257–1266/67 Küster der Pfarrei Maerlant auf der Insel Voorne, ab 1266/67 tätig in Damme (Westflandern) im Dienst der Herren von Voorne; †nach 1291, vielleicht 1300.
Vgl. Oostrom, Frits van: Maerlants wereld. Amsterdam 1996, bes. S. 65–67, 72–76, 385–386. — Biesheuvel, Ingrid J.: Jacob van Maerlant. Leben, Werk, Wirkung und Bedeutung. In: Dialog mit den Nachbarn. Mittelniederländische Literatur zwischen dem 12. und 16. Jahrhundert. Hrsg. Bernd Bastert, Helmut Tervooren u. Frank Willaert. Berlin 2011. (Zeitschrift für Deutsche Philologie. 130. Sonderheft.) S. 205–218. — Verf.Lex.² XI 747–755.
Online-Bibliographie: DBNL – Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren [22.VIII.2013].
’t boeck van den houte
Anonym überlieferte Kreuzholzlegende in Paarreimen, entstanden um 1290. Die von Tideman aufgrund stilistischer Merkmale vorgenommene Zuschreibung an Jacobus van Maerlant wird in der neueren Forschung abgelehnt.
Ausg. Jacob van Maerlant: Dboec vanden Houte. Hrsg. Jan Tideman. Leiden 1844. — Dat Boec van den Houte. Eine mittelniederländische Dichtung von der Herkunft des Kreuzes Christi. Hrsg. Lars Hermodsson. Uppsala 1959. (Uppsala Universitets Årsskrift. 1959,1.).
s.a. Boek van den Houte (GW0451010N. HC 8717)
13921 Pseudo-Jacobus van Maerlant: ’t boeck van den houte. Antwerpen: Hendrik Lettersnider, [nicht vor 1492]. 
22 Bl. [a]b⁸c⁶. 20–21 Z. Typ. 1:98G. Init. a. Rubr. α. Zweimal ders. Hlzs.
Tit. (T)boeck vanden Houte  Hlzs.  Bl. 1b Hlzs.  Bl. 2a ⁌ Dit is dat boec vanden houte  [³]An den houte daer ane ſterf  Der maghet ſone e bederf  Heb ic geleſen hoet gewies.  Nu vermanen wi gode dies  … Sign. b Die deughel hadde gheſeyt  … Endet Bl. 21b Z. 1 Nu bidt gode ionghe ende oude  Die ons ꝟloſte met ſinē bloede  Dat hi ons neme in ſijn hoede  ⁌ Amen  Ghepꝛent Thantwerpen  by my Henrijc vā Rotter-damme Litterſnijder  Bl. 22 leer.
Vorlage: Haarlem StB (Mikrofilm).
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 68. Haarlem StB (IISTC).
C 3958. Conway 347. Kok: Houtsneden S. 776. CA 1025. Hellinga: PT I 98.II 393. ILC 1509. Inventaris Antwerpen 394. IDL 3033. Jaspers: Haarlem 135. ISTC im00013400. GWMs M22622.
Haarlem StB
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
13922 Pseudo-Jacobus van Maerlant: ’t boeck van den houte. [Antwerpen: Hendrik Lettersnider, nicht vor 1492]. 
8+? Bl. ?+B(?)⁸+?. 21 Z. Typ. 1:98G. Init. a. Rubr. α.
Bl. [1]a m. Sign. B(?) Ten hoefde vanden bedde ſijn  Dat ander gaerdeken dat ic m[…]  ſach hi ſtaen recht ende cleene  … Bricht ab Bl. [8]b Z. 20 hi ſeide vꝛouwe berecht mi dat  Waer om ſo maecti v ſo nat 
Vorlage: Leiden BU (Kopie).
Anm. Der Text des Fragments entspricht der vorhergehenden Nr, Bl. 9b Z. 18–Bl. 18a Z. 13. Die Lagensignatur ist durch Beschnitt kaum noch als solche zu identifizieren.
ILC 1510. ISTC im00013410. GWMs M2262210.
Leiden BU (Fragm.).
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
13923 Pseudo-Jacobus van Maerlant: ’t boeck van den houte. [Antwerpen: Hendrik Lettersnider, nicht vor 1492]. 
8+? Bl. ?+B⁸+?. 21 Z. Typ. 1:98G. Init. a. Rubr. α.
Bl. [1]a m. Sign. B Ten hoofde vanden bedde ſij[…]  Dat ander gaerdeken dat ic […]  Sach hi ſtaen recht ende cleen[…]  … Bricht ab Bl. [8]b Z. 20 Hi ſeyde vꝛouwe berecht mi dat  Waer om maecti v ſo nat 
Vorlage: Leiden BU (Mikrofilm).
Anm. Das Fragment entspricht zeilengetreu der vorhergehenden Nr, weist jedoch zahlreiche Satzabweichungen auf.
ILC 1511. ISTC im00013420. GWMs M2262220.
Leiden BU (Fragm.).
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Wapene Martijn
Zyklus von drei dialogisch aufgebauten Gedichten zwischen den Freunden Jacob und Martin.
Ausg. Jacob van Maerlant’s Strophische Gedichten. Hrsg. Johannes Franck u. Jacob Verdam. Leiden 1918. (Bibliotheek van middelnederlandsche letterkunde. 56/57. 59/60). — Vgl. Bosmans, Glenn/Sleiderink, Remco: Maerlant in Yvelines. Een nieuwe fragment van de Martijns van Jacob van Maerlant (Montigny-le-Bretonneux, Archives départementales des Yvelines, 1F 180). In: Queeste 26(2019) S. 70–97. — Besamusca, Bart: Jacob van Maerlant’s ‘Martijn’ Poems from a Multilingual Perspective. In: Literature without Frontiers. Transnational Perspectives on Premodern Literature in the Low Countries, 1200–1800. Hrsg. Cornelis van der Haven u.a. Leiden/Boston 2023. (Brill’s Studies in Intellectual History. 346.) S. 223–237.
13924 Jacobus van Maerlant: Wapene Martijn. Antwerpen: Hendrik Lettersnider, 28.VIII.1496. 
44 Bl. a–e⁸f. 21 Z. Typ. 1:98G. Init. a, b. Rubr. α.
Bl. 1a m. Sign. ai ⁌ Dit Is Wapene Martijn  [³]Apen martijn hoe ſalt gaē  Sal deſe werelt lange ſtaen  … Sign. b Die derde minne eyſchet de iaer  … Endet Bl. 44a Z. 11 (A)(M)(E)(N)  ⁌ Hier es voleyndt. e mz groter diligencien ghecoꝛrigeert een ſeer no-tabel e pꝛofitelic boecxken gemaect  by den groten philozophe ende poe-te Jacop van meerlant Ghepꝛendt  in die ſtadt van Hātwerpen. Jn die  camerſtraet. naeſt den guldē eenhoren By mi Henrick die letterſnider  Anno .M.CCCC.Xcvi. den/ xxviij.  dach in auguſto.  Bl. 44b (M)eret gheleerde bekēt vā binnē  Dit notabel boeck int beghinnē  Ghemaect na mate der dyaloghe  By iacop meerlant wijs van ſinnē  … Z. 11 Heuz gecoꝛrigeert ō duechs gewīnē  E in pꝛēnte geſtelt clear int betoghe  Om te verſcherpen elcx ſin e oghe 
Vorlage: Haag KglB (Mikrofilm).
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 69. Haag KglB (IISTC).
HC 10998. CA 1026. Hellinga: PT I 95.II 393. ILC 1512. Inventaris Antwerpen 390. IDL 3034. ISTC im00013450. GWMs M22624.
Haag KglB
.
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
13925 Jacobus van Maerlant: Wapene Martijn. [Antwerpen: Hendrik Lettersnider, nach 28.VIII.1496]. 
8+? Bl. ?+[d]⁸+?. 21 Z. Typ. 1:98G. Init. a, c. Rubr. α.
Bl. [1]a Jc vergheuet al onghed[…]  Alle vꝛouwē ionc e oud […]  … Bricht ab Bl. [8]b Z. 20 Die ic mi ſo hout kinne  Soe war mȳ vꝛoedom dinne 
Vorlage: Leiden BU (Mikrofilm).
Inhalt: Martijn I,966–975. — Martijn II,1–325.
Anm. Das erhaltene Fragment überliefert vermutlich Lage d einer ansonsten verlorenen Ausgabe. Zur Druckerbestimmung und Datierung vgl. Breugelmans, R.: Een Fragment van een onbekende Druk van de ‚Wapene Martijn‘. In: ’t Ondersoeck leert. Studies over middeleeuwse en 17de-eeuwse literatuur ter nagedachtenis van Prof. dr. L. Rens. Hrsg. G. van Eemeren u. Frank Willaert. Leuven 1986 S. 125–136 (m. Abb.).
ILC 1513. ISTC im00013460. GWMs M2262410.
Leiden BU (Fragm. Halbbogen m. 8 Bl., def.).
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
13926 Jacobus van Maerlant: Wapene Martijn, franz. (Harau Martin). [Brügge: Jean Brito, nicht vor 1477]. 
36(?) Bl. a[b]¹⁰]c[d]⁸(?). Doppelblatt- u. Lagenkust. 26 Z. Typ. 2:118G. Min. f. Init.
Bl. 1a (h)Arau martin pour dieu di moy  Se ce monde en tel deſroy  Pourra longuement durer.  Verite. Raiſon. Iuſtice. et foy  … Bricht ab Bl. [28]b Z. 24 Ceſt vng ſeul dieu non ſepare  Noſtre foy tout ce compꝛent  Auecq le nouuel teſtament. 
Vorlage: Brugge StArch (Kopie).
Inhalt: Martijn I,1–520. — Martijn II,66–273 u. 326–338. — Martijn III,1–143.
Zur Datierung vgl. Hellinga: PT I 29.
Anm. Erhalten sind Fragmente der Lagen a und c, die Lagenbezeichnungen sind in den Kustoden angegeben. Der Aufbau der nicht überlieferten Lagen b und d kann aus dem Umfang des fehlenden Textes erschlossen werden. Vgl. Fredericq, Paul: Het Brugsch fragment der berijmde Fransche vertaling van Maerlant’s Wapene Martijn. In: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 4(1884) S. 275–291. — Fredericq, Paul: Nieuwe fragmenten der berijmde Fransche vertaling van Maerlant’s Drie Martijns. In: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 17(1898) S. 33–45. — Huet, Gédéon: La traduction française des Martins de Maerlant. In: Romania 29(1900) S. 94–104.
Reproduktionen: Res.Publ. Unit 66.
C 3959. CA 1027. Hellinga: PT I 29.II 396. ILC 1514. CBB 4537bis. ISTC im00013500. GWMs M22623.
Brugge StArch (Fragm. Bl. 1–10, 21–24 u. 26–28, def.).
Gesamtüberlieferung: 1 Exemplar/Fragment in öffentlichen Einrichtungen.
Gesamtkatalog der Wiegendruckehttps://gesamtkatalogderwiegendrucke.de/docs/JACOMAE.htm • Letzte Änderung: 2020-10-19